Verslag groep 75 Kenia
Eldoret, Kenia
Groep 75: 17 t/m 21 augustus 2015
Door Francesco Melita
Een land vol tegenstrijdigheden
Wat een paradijs van een land! Alles groeit hier. Het eten is heerlijk. Het weer is 365 dagen per jaar geweldig en ze hebben drie regenseizoenen per jaar. Het zuiden en noordwesten althans; het zuidoosten heeft een prachtige tropische kust aan de Grote Oceaan, waar het snikheet is. Het noordoosten, tegen Somalië aan, is juist semi-woestijnachtig en zeer droog.
Kenia lijkt een land in opkomst in de regio, met een bloeiende bloemenindustrie die jaarlijks voor 360 biljoen dollar aan inkomsten zorgt. In het westen van Kenia waan je je soms in een westers land, met mooie wegen en chique winkels. Daarentegen ben ik in een dorp geweest dat jaren geleden stromend water had en waar nu mensen met jerrycans water moesten halen uit de rivier, omdat door mismanagement (lees: corruptie) het onderhoud van de waterinstallatie is mislukt. In sommige opzichten lijkt het land dus juist achteruit te gaan.
Wat een ongelofelijk gelovig volk. En zoveel ngo’s die met goede doelen bezig zijn. Wat wordt hier veel gelachen. Wat zijn mensen speels en vrolijk. Wat maken mensen vaak spontaan een praatje met je, alleen voor de lol!
Tegelijkertijd klagen vrouwen hier steen en been dat ze te maken hebben met ‘irresponsible men’ en dat ze al het werk moeten doen. Mannen lachen dit weg en vinden vrouwen maar aanstellers. Menig man heeft tegen mij beweerd dat de man-vrouwverhouding 1 op 6 is. Dit lijken ze ook echt te geloven. Het aantal alleenstaande vrouwen schijnt ook erg hoog te zijn. Waar al die mannen dan blijven? Niemand weet het. Ik hou het op een fabeltje van mannen om hun polygamie te blijven rechtvaardigen. De jongere generatie vrouwen zegt dit niet meer te pikken, wellicht dat de mannen daarom het huis ontvluchten, op zoek naar een volgzamer vrouw die hen op hun wenken bedient (de gemiddelde middle class Keniaanse man heeft graag dat zijn vrouw voor hem kookt en/of zijn eten serveert). De vrouwen uit diezelfde klasse zeggen het polygame gedrag van hun mannen niet meer te pikken, werken en hebben vaak een werkster (maid) in huis. Deze emancipatie lijkt alleen te mogelijk te zijn dankzij een grote groep zeer arme mensen die voor een hongerloon in het huis van de middenklasse werkt.
Geweld kan zomaar ineens opvlammen, zoals in 2007 toen de uitslag van de verkiezingen werd betwist. Het noorden en oosten zijn onveilig, door aan Al-Shabaab gelieerde stammen uit Somalië die er regelmatig aanslagen plegen. Het is er bovendien veel dunbevolkter en droger dan in het westen en zuiden van Kenia. In het noordwesten breken regelmatig onlusten uit; de lokale stammen zijn jagers en een aantal jaar geleden brak er bijna een burgeroorlog uit. Tegelijkertijd uiten de mensen ook hun verbazing over het feit dat iedereen nu ineens weer vredig naast elkaar leeft. Is het echt, of is het gewoon stilte voor de storm?
Deogratius: projectcoördinator en co-trainer
Deogratius Magero is de lokale organisator van dit project. Hij is oprichter van The UniLife movement, een organisatie die jongeren programma’s aanbiedt op het gebied van persoonlijke ontwikkeling. Hij is een erg betrokken en behulpzaam man, en assisteert mij als co-trainer, net als hij heeft gedaan bij Frank Oomkes in april van dit jaar, bij project 70.
Niet helemaal de beoogde doelgroep
In zijn enthousiasme om een volle groep te hebben, had Deogratius toegelaten dat leiders van ngo’s onervaren medewerkers als hun vervanger hadden afgevaardigd, en mensen die afzegden, vervangen door jonge studenten. Dat is een terugkerend probleem, waar Libre de komende tijd meer focus op zal leggen. De meesten aanwezigen in deze groep zijn als vrijwilliger actief bij een ngo. Sommigen vervingen hun baas. Alleen één oudere vrouw en drie andere deelnemers bleken een echt leidinggevende functie te hebben. Het werken met voorbeelden uit de praktijk was daarom soms wat lastig.
Daar stond tegenover dat mensen zeer leergierig en goed opgeleid waren. Het geven van feedback, omgaan met conflicten, time-management en ‘speaking in public’ werd dan ook gretig geoefend.
‘Its all about the impression you make’
Een Keniaan met wie je samenwerkt, zal alles doen om een goede indruk op je te maken. Dat betekent dat hij je zelden zal tegenspreken en dat alles altijd voor elkaar komt. Deogratius vertelde mij dat als je een gast hebt en je huis niet toonbaar is, je het huis van iemand anders leent en je de gast dat huis laat zien als zijnde het jouwe. Liegen is geoorloofd. Als je tijdens de pauzes van de training een deelnemer steeds ziet verdwijnen, dan is diegene waarschijnlijk een roker. Onder de midden- en hogere klasse is het namelijk not done om in het openbaar te roken. Waarschijnlijk wordt het niet als liegen ervaren, maar gezien als gerechtvaardigd; het is van levensbelang om een goede indruk achter te laten.
De dagelijkse, lastige praktijk
De deelnemers waren zeer terughoudend in het stellen van vragen en in het beantwoorden van mijn vragen. Want je zou eens een fout antwoord geven, of je zou de indruk kunnen wekken dat je niet zo slim bent… Trainingen verlopen dan ook heel lang in stilte…totdat je een onderwerp kunt vinden dat controversieel is.
In onze groep werkte het onderwerp: ‘Wel of geen steekpenning betalen’ uitstekend. De discussie brandde los en als geoefende discussiemeesters gingen de deelnemers elkaar te lijf met het ene na het andere argument, afgewisseld met persoonlijke ervaringen en dilemma’s. Stel je voor, je moet verhuizen en omdat je student bent, doe je dat lopende. Je sjouwt met je flat-screen dat je met veel moeite bij elkaar hebt gespaard en een politieman houdt je staande. Hij vraagt om de kwitantie, die je natuurlijk niet bij je hebt. Hij stelt je voor de keus: óf nu een steekpenning betalen, óf het tv-scherm achterlaten en de kwitantie gaan halen. Je weet dat je je tv-scherm dan nooit meer terug zult zien. Wat doe je?
Nog een voorbeeld dat voorbij kwam: je wordt met een groep vrienden ’s avonds door de politie aangehouden terwijl je op weg naar huis bent na afloop van een feest. Ze nemen jullie allemaal mee zonder opgave van reden. Pas later wordt duidelijk dat je wordt beschuldigd van openbare dronkenschap. Als de openbare aanklager de volgende ochtend vraagt wat jullie gedaan hebben, vertel je de waarheid. Hij wordt boos en zegt: “Aaah jullie studenten ook altijd, ik word er zo moe van dat jullie nooit de waarheid vertellen. Vertel me eerlijk wat je gedaan hebt, dan kun je rekenen op mijn begrip.” Je blijft ontkennen, maar twee maten van je zeggen dat ze inderdaad dronken waren en ze mogen met een waarschuwing naar huis. Wat doe je dan?
Over de oplossing bleef de groep verdeeld. Een deel vond dat de betaler van een steekpenning net zo schuldig is aan de instandhouding van het systeem als de ontvanger. Een groter deel vond dat je het systeem nou eenmaal niet in je eentje kunt veranderen. Een mogelijkheid die werd geopperd was dat je wel bij de overheid kon pleiten voor betere salarissen bij de politie.
Niet alleen leren; ook netwerken
De deelnemers waardeerden vooral het leren geven van feedback, de verschillende leiderschapsstijlen en het onderdeel over time-management. Niet meteen met je oordeel komen, maar eerst vragen stellen, luisteren en je verplaatsen in de ander waren voor veel mensen nieuw, zoals ook de verschillende manieren om een medewerker te begeleiden.
Een voor de meesten zeer welkom bijkomend voordeel was dat ze door deelname aan de Libre-training onderdeel waren geworden van een nieuw netwerk dat hen zou helpen hun doelen in de toekomst te behalen.
Een eerste zaadje geplant
Enerzijds was het wat jammer dat onze doelgroep (‘Leiders van ngo’s) nauwelijks vertegenwoordigd was. Door de jonge leeftijd van de deelnemers had ik vaak het gevoel dat ik aan een klas van studenten zat te trekken, zoals ik dat in Nederland ook wel eens ervaar bij studenten die een communicatietraining moeten doen, maar daar niet voor gemotiveerd zijn. Aan het eind van de middag was de energie er vaak uit.
Anderzijds was het een hartverwarmende ervaring omdat de meeste deelnemers, ondanks hun jonge leeftijd en onervarenheid, oprecht geïnteresseerd waren in de stof en dankbaar waren voor de kans die ze hadden gekregen om mee te doen.
Ik troost me dan ook met de gedachte dat dit wel de leiders van de toekomst zijn. Wellicht hebben we hier een klein zaadje geplant.
Referenties
Wat is de aanpak van Libre Foundation
Bel ons met je vragen!
Heb je een vraag over Libre, de foundation of de opleidingen?
Neem gerust contact met ons op!
06 42137029