Verslag groep 8 Zuid-Afrika

Groep 8

Amanzimtoti, Zuid-­‐Afrika

Trainingsdata: 3 – 7 mei 2017

Door Lia Bolte i.s.m. Erik Bos

De avond voor ons vertrek gaan we naar een concert van Stef Bos, de zanger die al jaren over Zuid-­‐Afrika zingt. Het optreden, genaamd Cape Connection, is de mooiste ouverture die je kunt beleven voordat je naar Zuid-­Afrika afreist. Het Afrikaanse hart slaat krachtig, de stemmen van Stef en de Afrikaanse zanger versmelten. Erik heeft Stef Bos twee weken eerder gemaild en de wens uitgesproken hem na het concert te ontmoeten en hem meer over Libre te vertellen. Geen rechtstreeks antwoord gekregen, wel vertrouwen dat het toch gebeurt. En dat werkt, zoals altijd. Na afloop in de foyer raken Bos en Bos in een geanimeerd gesprek. We wisselen ervaringen uit, lachen veel, er is herkenning over en weer. En praten natuurlijk over Afrika. Het continent roept me, ik kan nauwelijks langer wachten. Met Stef maken we de afspraak om elkaar na de zomer te ontmoeten in Antwerpen (de haven van Stef ) en verder te praten over een gewenste bijdrage aan Libre van Stef Bos.

De afgelopen tijd hebben we de training dag bij dag doorgesproken. Daarnaast hebben we de intakeformulieren met opvallend gerichte leerdoelen goed doorgenomen: wat willen deze mensen graag leren. Ik verheug mij op de ontmoetingen met deze mensen. En dan is het Koninginnedag en zijn we echt on the road. Eerst naar Londen, dan via Johannesburg naar Durban waar onze huurauto ons naar ons nieuwe thuis zal rijden. Hoe dit avontuur ook al weer ontstaan is?  Ik ging net twee weken intensief met Erik om, toen hij zei: “als je het zo gaaf vindt wat Libre doet…dan ga je toch gewoon mee trainen in Zuid Afrika…” Volgende dag heb ik mijn ticket gekocht. Alles in mij zegt ja. De eerste keer dat ik de visie van Libre hoorde was ik meteen diep geraakt. Wilde dolgraag bijdragen aan deze missie. En nu is het al zover, ik mag al!! Ben enorm dankbaar. Spannend is het wel want wij hebben nog nooit samen voor een groep gestaan…

Maandagochtend worden we gehaald door Tamara die voor ons uitrijdt naar onze werkplek voor de komende vijf dagen. Tamara is onze contactpersoon van Be More, de organisatie die voor deze training ‘opdrachtgever’ is. Zij brengen Nederlandse vrijwilligers onder bij lokale NGO’s. Wij gaan van hun partners de leiders trainen. We zijn aangenaam verrast door de mooie locatie waar we trainen, op het terrein van Mothers of Peace en Operation Bobbie Bear. De eerste is een organisatie die in tien huizen op het terrein gezinnen heeft samengesteld van weeskinderen van verschillende leeftijden. De leidsters nemen de rol van de moeder in, zodat de kinderen in een familie situatie kunnen opgroeien. Bobbi Bear is een stoere organisatie die in actie komt als kinderen misbruikt zijn en helpen met directe veiligheid, slachtofferhulp en zaken als aangifte. Slogan: Every little body is a Somebody. De trainingsruimte ziet er fantastisch uit. De tafels in een hoefijzer, schrijfblokken. Zelfs een flip­‐over. Klaar om aan de slag te gaan. De eerste beschreven flip-­overs worden opgehangen. Het is maandagochtend kwart over zeven en de zon brandt al op je huid. Volop herfst…. De ramen staan tegen elkaar open. Vanuit de Mothers of Peace huizen klinken kinderstemmen die vrolijk het Engelse alfabet zingen.

Dan komt de eerste deelneemster me tegemoet. Een hartelijke omhelzing, spontaan. Vijf minuten later staan we in elkaars armen te huilen. Ze vertelt dat ze een zwaar zieke baby met HIV heeft verzorgd in haar tehuis. Door intensieve zorg en medische controles is het kindje nu een sterke, vrolijke baby. Hierdoor is ze gesterkt om meerdere HIV baby’s op te nemen, waar ze ondertussen ook van de autoriteiten toestemming voor heeft gekregen. Mooi eerste verhaal, deze soort kanjers gaan we trainen. De rest van de mensen komt één voor één binnen. Een gemêleerd gezelschap van zeven mannen en zes vrouwen. Zwart en blank. Jong en ouder.

In het voorstelrondje vertelt één van de deelnemers, leider van een toneelgezelschap een verhaal over het besteden van het budget voor zijn projecten. Hij is 24 jaar, lang en brood­‐ en broodmager: “als mijn vriend, (zijn tweede man, ook een deelnemer) geld nodig heeft voor een doodskist voor zijn moeder (…), kan ik hem dat geld niet weigeren. Dan krijgt hij dat van mij.  Hoe erg ik het ook vind dat daar budgetgeld heen gaat en hoe hard we ook moeten sparen om dat weer terug te verdienen, ik kan het hem niet weigeren… because we are one, you know.” Erik en ik kijken elkaar aan, kippenvel!! Heb je naaste lief, in optima forma!

We gaan aan de slag en het valt me op hoe leergierig en bereid de mensen zijn. De eerste ochtend staan de zaken al op scherp. Door een opmerking over van ons over gedrag en effect, is één van de deelnemers in de wc in tranen. De rest van de groep is bezorgd. Gaat ze weg of blijft ze? Na een goed gesprek sluit ze zich weer aan. Het proces is begonnen voor haar. De groep haalt opgelucht adem. Bij de eerste TIP or TIO oefening (are you Thinking In Problems or Thinking In Options) oefening is het een gezucht en gekreun van jewelste: “ik kan het niet, dit is te moeilijk voor mij, een ander kan dat veel beter, ik haak af.” De energie daalt. Later in de week met andere TIP or TIO oefeningen is er wél ‘n hoop inspanning, opwinding en volharding: “ik ben er bijna” en de trots straalt van de gezichten af. Denken out of the box en in mogelijkheden is een uitdaging geworden die plezier geeft. Ontroerend is hoe snel we ­‐ ook door onze openheid over ons en elkaar-­‐ volledig als trainers geaccepteerd worden. De eerste avond verdelen we groep in tweeën. Erik wordt de “pappie” van de ene helft, ik word “mammie” van de andere helft.

We worden voor de volgende avond uitgenodigd in een township van twee van de deelnemers. Het is een uur rijden, in Durban. We arriveren wanneer het bijna donker begint te worden en kijken uit over een heuvel waar de regering de golfplaten huisjes heeft laten vervangen door kleine huisjes van steen van verschillende grootte. Een hele vooruitgang qua huisvesting, al heeft de regering strak de touwtjes in handen: we gooien je krotje plat en je woont nu 4 km verderop, je hebt een week om weg te komen. De ‘betere’ huisvesting helpt alleen niet tegen de schrijnende werkeloosheid, armoede en ziekte en de daaruit voortvloeiende criminaliteit.

Binnen worden we uitgenodigd om een toneelrepetitie bij te wonen. Zes jonge mensen samen met één van onze deelnemers geven een geweldige voorstelling. Met veel vuur en overgave spelen ze een historisch verhaal van Zuid‐Afrika.  De vorm lijkt op ons oude vormingstoneel compleet met een verteller. En dat is een logische vorm want met deze voorstellingen reizen ze scholen af. Zo maken kinderen in een theatrale vorm kennis van belangrijke gebeurtenissen uit hun eigen geschiedenis. Er wordt gedanst. Getrommeld. Prachtige stemmen zingen. Ik heb zin om mee te doen. Wat een energie! Na afloop praten we verder over de staat van Zuid-­‐Afrika. Met trots wordt er over de nieuwe mogelijkheden verteld en tegelijkertijd is er verdriet of het ooit wel echt beter zal worden. Als we aan het einde van de avond vragen wat nu de richting is waarin het land beweegt, volgt na een minuut denken, op zachte toon uitgesproken: “it is going downhills”.

Het is woensdag en we zien mensen meer en meer in hun kracht gaan staan. Een geweldig voorbeeld is één van de jonge leidsters die de eerste dagen van achter haar hand lacht en praat. In elke zin zegt ze minstens één keer sorry. Ondanks dat ze een normaal postuur heeft, houdt ze haar bijnaam van vroeger gewoon aan: Sdudla, oftewel Dikkerdje. In de training wordt ze met het uur zelfbewuster en maakt steeds meer nieuwe keuzes. Vrijdag is ze getransformeerd tot een African Queen. Een nieuwe sterke leider is geboren. Ze straalt en neemt op een natuurlijke manier het voortouw. Eindelijk maakt ze contact met wie ze al heel lang is. Een ander voorbeeld is dat een zeer verlegen man verslag doet van de verheugende veranderingen in zijn privé leven. Elke ochtend was het een zware bevalling om zijn drie dochters uit bed naar school te krijgen. Nu hij het verschil kende tussen instrueren en coachen en het thuis toepaste was er een wonder geschied. Die ochtend (en de andere dagen die volgden ook) was het ochtendritueel een feest geweest. Met zijn vieren de hele weg in auto hadden ze met elkaar gezongen. Terwijl deze introverte en intelligente man dit deelde, ervoer hij voor het eerst in zijn leven wat het met andere mensen doet, als jezelf vanuit je hart praat. Iedereen was blij voor hem en toonde non­‐verbaal waardering voor zijn inzichten en acties. Hij gaf een perfectie demo van spreken voor een groep en we konden direct Speak from the heart toevoegen aan de pluspunten van Speaking in Public.

Elke ochtend kwamen er meer verhalen van successen over delegeren, afspraken maken, doelen stellen, problemen oplossen en aanspreken.En de vreugde van het loslaten in het coachen. Met enorme snelheid werd het geleerde in de praktijk toegepast, met direct effect. Dit gaf de groep vertrouwen nog meer te gaan te experimenteren.

Geen regels en als je ze nodig hebt als groep maak je ze zelf. Zo waren we begonnen. De praktijk bleek weerbarstig. Net als in Nederland grepen een aantal mensen op Dag 1 om de haverklap naar hun telefoon. Dat was op Dag 2 over. De deelnemers corrigeerden elkaar en op organische wijze was er altijd thee en koffie. De afwas van de lunch werd roulerend gedaan, met mooie plaatjes aan het aanrecht van een zwarte man en een witte vrouw, samen kletsend en de pannen schoon makend. Men raakte zo gewend aan de invloed op de training, dat er zelfs heel assertief (en da’s niet echt veel voorkomend in Afrika) werd verlangd dat we energizers gingen doen. Hun wil geschiede en zo stonden we na de lunch in de schaduw van de loei hete zon samen te springen en te dansen en maken een hoop plezier en kabaal.

In de week wordt er veel geoefend en dus ervaren in de rollenspelen. De eerste twee keren demonstreren we het hele proces plenair voor de groep. Eén van de deelnemers is zo moedig om zich beschikbaar te stellen en brengt de allereerste casus in. Rollenspel is nog niet zo ‘gewoon’ als dat bij ons aan het worden is. In dit eerste rollenspel waarin ik de portier/ sleutelbewaker speel, sta ik tegenover een mooie (I’m proud to be fifty!) zwarte vrouw die al jaren leiding geeft. Ze spreekt mij streng aan op het feit dat ik mijn werk niet goed heb uitgevoerd. Op een geven moment begint ze naar mij te wijzen en verheft haar stem. Op zijn Hollands spiegel ik haar en ga hetzelfde naar haar toe doen. En jawel, de strijd is begonnen, we zijn in een gevecht terecht gekomen. Erik roept van de zijkant dat ik mijn baan in geen geval wil verliezen: we zijn in Afrika en zulke mondigheid past hier niet. Even bijstellen naar Afrikaans gedrag! Na de time-­‐out hervatten we het gesprek. Ik bind in en ga veel meer in het ondergedrag zitten. Nu pas ontstaat de situatie die zij in het echt had aangetroffen. En kon ze haar gesprekstechniek realistisch oefenen. Na twee pogingen (minder dominant, beter luisteren…the usual suspects) hebben we allebei veel geleerd uit de situatie.

De impact van het X en Y spel is groot. In een simulatie komt naar voren of de deelnemers voor eigenbelang gaan of handelen in het voordeel van de hele groep. Glashelder en ontluisterend tegelijkertijd. Zelfs bij deze dappere mensen doen ego’s weer wat ego’s doen. Vooral als het op eergevoel aan komt wil men winnen ten koste van de ander. Erik geeft vurig met opwellende tranen in zijn ogen feedback en legt de grote verbanden. Hij spreekt iedereen individueel aan op zijn of haar gedrag tijdens het spel. Onontkoombaar. De mensen worden op een stilte break gestuurd. Wij trekken ons ook terug en zijn onder de indruk. De gezichten staan ernstig. Het is stil bij de terugkomst. Reflecterend over hun eigen acties zie je dat ze een spiegel hebben gekregen waar ze niet om heen kunnen. We wisselen uit, velen geven aan een lesje te hebben geleerd. Dan leid ik een meditatieoefening waarin ieder weer de kracht en liefde van zijn hart kan voelen. Ervaren dat ze bondgenoten zijn en er niet langer alleen voor staan. Met de ogen dicht geven de mensen elkaar de hand. Ontroerend is de vredige en krachtige uitdrukking op de gezichten. Als metafoor had ik de schijnende zon genomen. Pas ’s avonds  bedenk ik me dat in Zuid Afrika de zon niet zo positief is als bij ons: droogte en hitte in plaats van warmte en licht. Gelukkig begreep de groep de onderstroom….

Op vrijdagochtend is bijna iedereen om half acht in de ochtend aanwezig. 15 Afrikanen zijn een half uur te vroeg aanwezig, om hun huiswerk op tijd af te krijgen! In groepjes wordt er serieus gewerkt in het laatste vrije half uurtje. Wat een toewijding! Die middag delen we met veel plezier en trots één voor één de certificaten uit. Speeches en knuffels en er wordt veel gelachen. In de keuken staan de drankjes en chips klaar. We feesten. De directrice van Bobbie Bear vertelt dat ze haar drie deelnemers per dag heeft zien groeien. Hier staan ze dan, de nieuwe leiders. Ieder vanuit hun eigen authenticiteit. Energiek en met SMART doelen in de rugzak. Vol zin en moed om het veroverde nieuwe in de praktijk te brengen. Van ignorance naar bewustzijn. Een mooie verwoording: “ik heb 26 jaar op dezelfde manier leiding gegeven. Nu weet ik beter. Ik kan delegeren en loslaten en erop vertrouwen dat zaken niet altijd alleen op míjn manier hoeven. Dat een andere manier ook goed kan zijn. Ik denk nu in mogelijkheden en vertrouw op het kunnen van mijn mensen.”

Wat mij de hele week enorm raakte dat er geleerd werd zonder enige weerstand. Geen cynisme maar vertrouwen. Feedback ontvangen zonder verdediging. Essentie van de mens wordt hier geleefd: elkaar onvoorwaardelijk helder tegemoet treden. En dat trots en eer betekent: devoot naar de ander zijn en in je eigen ‘zachte’ kracht blijven staan. Mijn wereld is weer een stuk groter geworden en de meester wordt de leerling. Als leerling heb ik veel van deze meesters mogen ervaren en leren. Dat maakt mij nederig en dankbaar. Ik ben zoveel rijker door deze bijzondere ervaring en apetrots op deze kanjers. Tot slot…een mailtje van deelneemster Sheine, geschreven op 8 mei, één dag na de training:

Hello Erik and Lia,
I just want to thank you again for the amazing Leadership and Communications Skills training that I attended with my colleagues Austin and Sdudla. I truly believe that I can now go out and achieve the goals I set out not only for my benefit but for Bobbie Bear. The group connection was terrific and I will definitely make it a goal to keep contact with the participants of our training beyond the time frame given for assignments. I know that any training you do will be a success for the wonderful people you are and the inspiration you give to others.

Wat is de aanpak van Libre Foundation

Lees meer over onze werkwijze.

Bel ons met je vragen!

Heb je een vraag over Libre, de foundation of de opleidingen?
Neem gerust contact met ons op!

 

telefoonnr Libre

06 42137029