Erik Bos hield tijdens het Libre Festival ter ere van ons 15-jaring bestaan ‘TED-talk’ over manifesteren en hartstochtelijke Ja zeggen.
Hieronder de tekst van zijn presentatie.
Manifesteren en hartsochtelijk ja zeggen
Ik heb één idee ‘worth spreading’. Ik heb alleen ook iets nadeligs. Dat is precies het idee wat jullie al kennen, want dat is het concept van Libre.
Ik ben wel heel trots dat je dat al vanaf dag één gewoon in zesentwintig woorden achterop een visitekaartje kunt zetten. Dus het is wel echt een concept dat vanaf dag één staat als een huis.
Einstein zei al als je het niet aan een vijfjarige uit kan leggen, snap je het zelf niet. En het idee wat we doen: geld verdienen om onszelf te bekostigen is natuurlijk grandioos. Maar jullie kennen dat. Saai. Dus ik had eigenlijk geen idee. Ik had geen idee waarover dit moet gaan. Daar wil ik een experimentje met je over doen, over dat je niet weet waarover het moet gaan. Daar heb je zo meteen je telefoon voor nodig. Je gaat luisteren zo meteen en de procedure is als volgt vanaf het moment dat je luistert ga je een voice mail horen. Die is ingesproken zojuist bij je. Waar je op gaat letten is je ervaring.
In het hier-en-nu ervaren
Ervaringen van mensen bestaan uit drie componenten. Sommigen van jullie weten dat of hebben zelfs een andere idee daarover. Maar de mainstream gedachte is ervaringen in het hier-en-nu bestaan uit drie dingen: je gedachte, ik ervaar de gedachte -het is best wel een leuk begin van deze TED-talk – of – wat een mooie plek. Dat is een gedachte die je kunt ervaren in het hier-en-nu. Je kunt ook een gevoel ervaren, een emotie, bijvoorbeeld blijdschap of angst of zenuwachtigheid. Je kunt allemaal dingen ervaren die je nu qua emotie en fysieke sensaties, bijvoorbeeld lekker in de stoel. Fysieke sensatie, taart was lekker op mijn tong. Dat zijn fysieke sensaties. Luister zo meteen en terwijl je rondloopt, wil ik dat je hier gewaar wordt welke ervaring je hebt.
Gedachten, emoties, fysieke sensaties
Welke gedachten heb je terwijl je luistert? Wat voel je in je lijf? En welke emotie doet mee? Ben je er klaar voor? Luister naar haar. Zij spreekt je bericht in. Robin Masereeuw. Wij kennen haar niet. Jij kent haar ook niet. Ze staat wel op je voicemail. Ga je gang.
Hoi, goeiemiddag. We kennen elkaar nog niet, maar mijn naam is Robin Masereeuw van TEDX Amsterdam en ik heb een vraag, die wil ik je zeker graag ook persoonlijk stellen, dus hopelijk spreken we elkaar snel. Maar laat me alvast een tipje van de sluier oplichten. Ik ben Program Curator bij TEDX Amsterdam, wat betekent dat ik mee beslis over de invulling van de programmering. En ik zou je heel graag verwelkomen als spreker op 29 november in muziekgebouw aan het IJ. Gezien wat je allemaal doet en bereikt hebt deze jaren. Je kunt mij bereiken op 06 4 2 1 3 7 0 2 9 en ik zal het zelf ook nog een keertje proberen om jou te bereiken. Heel veel groetjes, prachtige dag gewenst, doeg!
Enthousiasme en pure angst
Je kunt dus maar zo op je voicemail aantreffen dat Robin, die daadwerkelijk curator is bij het TEDx Amsterdam, je uitnodigt en zegt: ’29 november, ik wil jou’. Ik kom zo meteen terug op de ervaringen die je hebt gehad. Wat je voelt, wat je denkt en wat je in je lijf meemaakt op het moment dat wordt gezegd kun je dat doen? Het lijkt een beetje zo’n vraag die Lia aan mij vroeg op het moment dat ze zei: ‘Wil je hier een TED-talk houden?’ Mijn eerste reactie was dat ik hartstochtelijk ja daarop heb gezegd. Ja, ik ga hier staan. Ja, ik ga een TED-talk houden. Het tweede wat bij mij opkwam was. Maar God waarover, ik heb eigenlijk helemaal geen idea worth spreading. Angst.
Dus het eerste is nog enthousiasme, dat gaat redelijk snel voorbij. En het tweede wat ik ervaar is pure angst. Wat ga ik doen? Het derde is: ik weet niet hoe. Ik heb wel eens een TED-talk gezien, maar ik weet niet hoe het moet.
Daarna besluit ik supersnel oh, maar dat gaat me wel lukken. En daarna komt het stuk: als het dan toch gaat lukken ga ik er wat moois van maken. En dan komt nog een heel stuk dat ik helemaal aan het werk moet. Ik ga je even laten zien hoe dat dus schematisch bij mij uitziet, hoe dat eraan toegaat in mijn donder.
Sí
Bij ons op de muur thuis, dit is één van de muren in Amsterdam bij Lia en mij, hebben we sí neergezet. Er staat gewoon niks anders op de muur dan ja.
Nee is ook goed, maar ik hou ervan om hartstochtelijk ja te zeggen. 
Bij mij ziet de hele route er als het laatste plaatje uit. uit. Dit beleef ik van binnen. En tuurlijk heb je hier dan zo’n kuiltje, hè. Daar is het iets minder sí. In het dieptepunt loop ik te schelden en te tieren achter mijn bureau. Ook dat komt voor en dan weet ik het niet meer. Maar in het hele verhaal zit alleen maar ja. Dus dat is bij mij wat er gebeurt. Daar zit ik mee opgeladen als het ware. Betekent niet dat ik weet wat ik moet doen. Ik wist ook echt niet wat ik hier moest gaan doen. En dan voel ik mij eigenlijk vaak een tijd lang als de gele visjes. Deze visjes.
Dus ik weet het soms niet. En wat ik dan doe is dan ga ik aan mensen vragen ja, wat zou ik nou eens kunnen doen? Twee trainers zeiden allebei hetzelfde. Die zeiden: ‘Erik, jij doet iets heel aparts.’ Iets wat allebei dat intrigeert. ‘Je ziet er zelfverzekerd uit en dan toch kom je langs om dingen te vragen aan ons. Dus hoe krijg je het nou voor elkaar om overtuigend te klinken en tegelijk kwetsbaar te zijn? Dat ken niet’.
Manifesteren: de fasen
Dat vond ik grappig. Dan denk ik van: Hé, daar zit misschien wel een klein idea worth spreading in. Dus ja, dat vind ik interessant. Dus daar lijk ik iets nieuws te doen. Dus toen had ik eigenlijk wel de titel. Ik lijk iets te kunnen manifesteren, welkom bij 15 jaar Libre. En misschien heb je er wat aan om die route nog een keer te horen hoe ik dat dan van binnen doe.
- Dus ik heb hartstochtelijk ja gezegd. Ik wist niet wat ik moest doen,
- Daar heb ik dus een omgeving voor en dan vraag ik: what’s water? En dan vertellen ze me dat.
- En dan komt dat ik er geen verstand van heb. Weet je nog, enthousiast ja. En daarna denk ik ja, waarover dan? Ik heb geen idee. Nou, dat is dan opgelost. En dan denk ik hoe moet dat dan zo’n TED-talk? Nou, het goede nieuws is als je niet weet hoe iets moet, bijna alles is ondertussen te vinden. Dus je kunt ondertussen gewoon in TED-talk bijvoorbeeld, je gaat gewoon video’s kijken en er zijn workshops over en je kunt het. Er zijn nu workshops over hoe je TED-talks doet. Het is wel te vinden als je eenmaal hebt besloten dat wil ik doen. Ja, dan is het wel. Dan pak je een Ottolenghi kookboek erbij en dan ga je kijken hoe de Ottolenghi recepten in elkaar steken. Het is te vinden. Het betekent niet dat je daarna die pokke veel werk moet verzetten.
- Dus dan komen de twee andere stappen
Ik kan dit: het verhaal van Quirinius
Het eerste is dat je moet geloven dat je die route nog kan volgen. Dat is een hele belangrijke. Bij mij ging die vroeger ongeveer zo: toen ik zeven was zat ik op een christelijke basisschool en daar deden we een ABC’tje met het kerstverhaal. Zeg maar één van die kinderen moest zeggen: B van Bethlehem, iemand anders zegt J van Jezus. En zo ging dat hele alfabet af. En de H was van de koning Herodes, dat is ook nu al te doen. Maar er was ook een Q uit te delen. En die stond voor Quirinius.
En de hele klas zei: Hé Erik, wij denken dat jij dat woord Quirinius wel gaat zeggen. Dus ik weet vanaf mijn zevende en ik denk dat jullie allemaal ergens als je ziet dat deze stoel niet voor niks hebt, we kunnen allemaal wat bijzonders, anders zou je hier niet zijn vandaag. Ik denk dat je allemaal wel zo’n moment hebt in je leven waar je erachter bent gekomen van hé ik kan het, het lukt als ik me er toe zet.
Nou bij mij is dat dat ik om de zevende zo stond de Q is van Quirinius dat is een gouverneur die et cetera et cetera. Ik weet dus ze hebben mij hiervoor gekozen en ik kan dat wel. Daar hoef ik me niet meer zorgen over te maken, dat heb ik ook mijn zevende al geleerd. Ik weet niet waar jullie het hadden, op je derde, op je tiende, op je twintigste. Maar ergens heb je opgepikt. Oh, ik moet aan het werk en dat lukt me best wel.
Hard werken
Nou, daarna komt nog een fase, want dan weet je dus ik kan dat wel. En dan besluit ik als ik iets doe, doe ik het maar goed ook. Nou daar vinden we elkaar in. Dat doen we altijd. Uhm, en dan komt er nog een hele portie hard werk. En ja, dat kan ik niet beter uitleggen dan helaas Nike met een commercial. Duurt een paar minuten. Dit is wat ik zo herken.
En ik denk dat het veel bij ons geldt dat we in omgevingen zitten waar mensen echt niet weten hoe hard we werken om een MDF van de grond te krijgen of hoe een Scania, een afdeling waar je onderbezet bent met z’n allen op HR, hoe hard je moet werken om het voor die elfhonderd voor elkaar te krijgen of hoe hard het team aan het werk is om zo’n festival voor vandaag. We hebben allemaal omgevingen waar mensen ook gewoon niet weten hoe hard werken om trainingen te laten lukken voor onze deelnemers zoals Alette die nu in Kenia traint.
Soms hebben ze geen idee, maar het is het figuurlijke drie uur opstaan die zorgt dat de kwaliteit er is die we met z’n allen dagelijks bieden. Dus dat zit nog wel in die route, dat harde werken. En als je dan besluit van: Sí, ik weet niet wat ik moet doen, maar dat kan ik uitvinden als ik maar goed om me heen vraag en dan ook nog eens een keertje uit gaat zoeken hoe het moet. En dan besluit: Oh maar ik kan qua linie zeggen, dan kan ik dit ook wel. En dan ga je wel besluiten: Ik ga er wat moois voor maken, ook al moet ik figuurlijk om drie uur op.
Fasen van manifesteren
Dus dit zijn voor mij de fasen om te manifesteren:
- Sí!
- Mijn god, wat dan?
- Help, hoe dan?
- Gaat lukken
- Word goed
- Aan het werk
Nog een voorbeeld van manifesteren: schrijven
Nou, dan gaat het behoorlijk de goede kant op. Dan gaat het ondertussen de kant op dat je denkt dat zou wel eens kunnen lukken. Ik vind één voorbeeld alleen niet genoeg. Dit is Veronica, ze staat daar. Ze gaat je straks helpen met portretten tekenen. Maar ze heeft ons ook geholpen en vele andere, beginnende schrijvers met hoe schrijf je een boek? Ze schreef het boek: Hoe schrijf je blij? Er staan allemaal dingen in over dialoog, plot, setting.
En ik ben ook bezig gegaan, een aantal jaar geleden bij een workshop ben ik samen met Lia in Frankrijk om te leren hoe schrijf je? Hoe doe je die beginselen? Dus een stukje ‘hoe’. Ik heb toen mezelf al weer helemaal volgestopt met sí,ik ga ook wat op papier zetten. Ik weet nog niet wat, maar ik ga schrijven.
Zeker weten dat het gaat gebeuren
Da’s lekker joh, om het gewoon al zeker te weten. Dus ik weet zeker dat er iets komt. Ik heb de afgelopen augustus heb ik een slootje vakantiedagen die ik had opgespaard in 15 jaar: drie uur ’s ochtends doorzetten. De vakantiedagen opgenomen en dat betekent opstaan, kopje koffie naar de bibliotheek rijden, laptop open en tikken. Vanuit al die ideeën die ik al graag wilde gaan doen. En werken en kijken wat je op papier krijgt.
Vervolgens die uitdelen aan mijn acht vrienden en mensen die verstand ervan hebben. Wil je een verhaal voor me nakijken? Elisabeth, wil je een verhaal voor me nakijken? Jij hebt ook verstand ervan. Dan krijg je ook nog eens een keer in dat hele gebeuren natuurlijk angst. Wat gaan die mensen ervan vinden? Ergens in die route word je ook nog eens een keer bang.
Manifesteren met angst
Vera Helleman schrijft daarover in de emotie-encyclopedie, een dik boek met allemaal verschillende emoties die ze indeelt in rubrieken. Elke bladzijde staat een emotie. Ze heeft een groep over angst. En angst loopt op van een heel laag wattage van oplettendheid en waakzaamheid tot aan, helemaal aan het eind, blinde paniek. Als je kijkt waar angst, die gewoon zelf binnen de rubriek angst is – van Groningen, hoofdstad Groningen – angst zit in de rubriek angst, maar heeft maar gewoon vijf, zes punten qua voltage, net als faalangst.
Dus ja hoor, in die route en misschien herken je dat wel, zit ook gewoon angst als je wilt manifesteren. Nou is goed, werk me er gewoon doorheen, sta gewoon op en ga basketballen. Dat helpt om gewoon te weten: Ja hoor, ik ben er bang voor.
Ik heb het geleerd van een lokale leider, eekleine meid in Argentinië, klein van stuk, die op een gegeven moment zei – huilend voor de groep, omdat ze niet durfde te presenteren: ‘me cuesta, y digo sí.’ Het kost me, maar ik doe het wel.
Gewoon doorwerken
Ja, het is gewoon samen met angst. Dus dat hoort er gewoon wel bij als je manifesteert. Dat moet je eigenlijk niet zo in de weg staan, gewoon doorwerken. Als het op een vijf of zes is, ja, die angst gaat echt niet zo heel snel weg. Gewoon lekker doorgaan.
Ik weet dus dat er over een tijdje, en er moet misschien nog heel wat aan gebeuren, een verhalenbundel komt. Misschien is het nu nog niet goed, misschien weet ik de ‘how to’ nog niet, maar ik heb wel die acht keer vijfduizend woorden op papier en op een gegeven moment breng ik dat uit. Ik weet niet hoeveel water er nog door de Rijn moet, zegt deze Arnhemmer, maar op een gegeven moment breng ik het uit. Dat is altijd lekker. We hebben nog één ding, één test over.
Manifesteren van Libre Foundation: hartstochtelijk ja
Als het dus werkt met een TED-talk en het werkt met een boek schrijven, laten we het dan ook nog maar even op Libre loslaten.
Dis is Alexandra Township in Zuid-Afrika. Daar ben ik Wessel tegengekomen. Een aantal van jullie kent het verhaal. Wessel heeft een paar woorden tegen me gesproken die mij wakker hebben gemaakt. Toen Wessel tegen mij praatte, heb ik ja gezegd. Diep van binnen. Ik was toen nog wel zo’n geel visje, dus ik had geen idee hoe het eruit moet zien. We spreken over het jaar 2000. Het duurde tot aan 2007, want iedereen zit nu te tellen, je zou tot 23. Nee, er zitten echt heel wat jaren tussen.
That’s water!
Het duurde tot 2007 toen ik in contact kwam met Laluz, een goed doel dat ondertussen niet meer bestaat. Wat zij deden was makelen tussen goede doelen die een expert zochten. Rode Kruis zoekt een advocaat, Stichting Vluchtelingen heeft een hovenier nodig en experts die dat leuk vonden en een keer gratis wilden doen. Die zetten dat in elkaar. Dat was op het moment dat ik dacht: Oh, that’s water. Nu weet ik: dat kan ik wel doen in de trainingswereld. Vervolgens hoefde ik alleen nog maar te leren:
- Hoe kom ik aan buitenlandse deelnemers?
- Hoe doe je intercultureel communiceren?
- Hoe run je een trainingsbureau?
- Hoe ben je inspirerend genoeg dat mensen zoals jullie met me mee willen doen?
Ik hoef alleen maar te leren en op mijn bek te gaan en opnieuw op te staan en op mijn bek te gaan en op te staan en vroeg genoeg uit mijn veren komen en het werk verzetten om het te laten slagen. Maar ik heb wel gekozen en dat scheelt een enorm stuk. Dus wat ik je graag wil mee wil geven.
My idea worth spreading
Als je nou nog eens gevraagd wordt, hé ben je bereid om dit en dit dan en dan een keer te gaan manifesteren? Wil ik je vooral meegeven, begin met die hartstochtelijk ja. Scheelt een stok op een borrel. Mijn titel heb ik het dan veranderd. Het is niet alleen manifesteren, maar vooral mijn idea worth spreading is: het begint met hartstochtelijk sí.
Je kunt de hele TED-talk ook bekijken:
P.S. Hier vind je een verslag en foto-impressie van ons Libre Festival op 16 september.