Verslag groep 72 Vietnam

Hanoi, Vietnam

Trainingsdata: 23-27 april 2015

Door Miloushka Kronstadt

Oosterse rust ontmoet Caribisch temperament

Wauw… ga jij naar Vietnam?! Dat was de eerste reactie van vrienden en andere Libretrainers toen ze hoorden dat ik de gelukkige was die in Vietnam de 5-daagse communicatie- en leiderschapstraining mocht geven. De wauw werd direct gevolgd door een vragende blik, omhoog fronsende wenkbrauwen, en de positief gebrachte opmerking “Oh, dat wordt een mooi leerproces voor jou én de deelnemers.” Mensen die mij kennen, weten dat ik een krachtige stem en een ferme lach, zeg maar een temperamentvolle uitstraling heb. In tegenstelling tot wat in Vietnam gebruikelijk is. Daar is een zacht stemgeluid met bescheidenheid in gebaren eerder de norm; stemverheffing wordt als gezichtsverlies gezien. Zeker in een conflict, waarna je als toerist volgens de Lonely Planet niks meer voor elkaar krijgt. In tegenstelling tot het Caribische gebied, waar mijn roots liggen. Als Antillianen gewoon gezellig bij elkaar staan te klessebessen denken zelfs Nederlanders vaak dat ze ruzie hebben.

Relaxte sfeer en lokale marktjes in miljoenenstad Hanoi

Van onze vakanties ken ik verschillende Aziatische landen, waaronder Vietnam. Tot nu toe heb ik geen temperament-problemen ondervonden, maar ik realiseer me dat training geven andere koek is dan vakantie vieren. Tegelijkertijd vertrouw ik op mijn flexibiliteit en contactuele eigenschappen.

De aankomst in Hanoi is meteen heerlijk, vooral wanneer we eenmaal van de hoofdwegen af zijn. De buiteneetcultuur, het klimaat, de lage krukjes, de vriendelijke mensen en de relaxte sfeer voelen als een vertrouwd, warm welkom. We slapen in een lokaal pensionnetje op loopafstand van de trainingsruimte op het universiteitsterrein, gelegen in een rustig, niet toeristisch deel van miljoenenstad Hanoi, waar elke dag een lokaal marktje is. Kleinschalig, met groente en fruit uitgestald op de grond of in korven en manden op de fiets. Waar je de kippen, vissen, duiven, ganzen en soms kikkers levend koopt, waarna ze ter plekke gedood worden en van alles worden ontdaan wat niet eetbaar is. Dat is overigens beduidend minder dan wat in Nederland de norm voor consumptie is…

40 jaar vrijheid, meer vrijheden volgen nu

Op 2 mei 2015 wordt in Vietnam 40 jaar vrijheid gevierd na de officiële beëindiging van de Vietnamoorlog in 1975. Op dit moment wordt het land geregeerd door president Nguyen Minh Triet van de Socialistische Partij. Hoewel Vietnam officieel geen communistisch land meer is, is de politieke structuur nog gebaseerd op communistische overtuigingen. Zo zijn er geen oppositiepartijen en is er een behoorlijk strenge censuur. Toch heeft de laatste jaren een ommekeer plaatsgevonden in de manier van regeren. Jongeren die in het buitenland hebben gestudeerd, proberen in Vietnam meer vrijheden te verwerven. Ze pleiten niet voor een westers systeem, maar wel voor een economie die meer open staat voor de omringende landen. Het regime is de laatste jaren heel wat minder strikt geworden.
Vergeleken met andere ‘arme’ landen heeft Vietnam een zeer goed opgeleide bevolking. De leer van Confucius, die tot voor kort van grote invloed was op het maatschappelijk leven, benadrukte de rol van educatie. Veel Vietnamezen zien een goede opleiding als een middel om vooruit te komen. Slechts 15% van de inwoners is analfabeet; dat is het laagste percentage in heel Azië. Het bruto nationaal product groeide met gemiddeld 8,3% per jaar. Op dit moment is het werkloosheids-percentage 6% in de steden en nog geen 1% op het platteland.

Verbeter de wereld

De organisatie Verbeter de Wereld, opgericht door collega-Libretrainer Henrik Looij, heeft ons in contact gebracht met het CSDS: Centre for Sustainable Development Studies. Het CSDS is organisator van dit allereerste Libre-project in Vietnam. Deze ngo richt zich op de ondersteuning van vrouwen en kinderen, op jongeren, educatie en milieu. De projecten variëren van het bouwen van scholen, kinderopvang en het verstrekken van microkrediet aan lokale kleine ondernemers, tot het geven van taaltrainingen en persoonlijke-hygiëne lessen in de afgelegen gebieden. Het CSDS leidt eigen lokale vrijwilligers op en biedt stageplekken aan vrijwilligers uit het buitenland. Ze stimuleren jongeren om het beste uit zichzelf te halen en coördineren uitwisselingsprojecten waarmee de eigen vrijwilligers een kans krijgen om naar het buitenland te gaan.

Jonge high potentials

De groep bestaat uit 12 jonge, hoog opgeleide high potentials: een aantal van hen is cum laude afgestudeerd. Sommige hebben hun -vaak goede- baan opgegeven om vrijwilligerswerk te doen. Ze missen het intermenselijke in de materialistische wereld van steeds meer geld willen verdienen. De ngo’s die ze hebben opgericht zijn bijvoorbeeld ‘Green Seed’, waar Engelse les wordt gegeven aan kinderen in afgelegen gebieden, ‘An Sach’, dat boeren bewust maakt van het gebruik van chemische bestrijdingsmiddelen en hen nieuwe methodes aanleert voor het veilig verbouwen van voedsel, en een boekenclub die het lezen bevordert.

Vanaf de eerste dag geven de deelnemers aan dat door het onderling netwerken en uitwisselen van ervaringen voor hen de training al geslaagd is. Een van de criteria van Libre is dat per gno maximaal twee leiders meedoen, zodat kruisbestuiving in kennis en kunde ontstaat tussen zeven tot acht verschillende organisaties. Daarmee hopen we een basis creëren van waaruit deelnemers elkaar ook na de training kunnen ondersteunen.

Stoelen eruit, middagdutje erin

De eerste dag stellen de deelnemers, zoals meestal bij onze trainingen, hun eigen regels op. Ze kiezen ervoor om van 8.00 tot 17.00 uur te trainen, met een uur pauze tussen de middag. Zeer ambitieus, want normaal gesproken loopt het dagprogramma van 9.30 tot 16.30 uur. Na de lunch zie ik dat vier deelnemers diep liggen te slapen, zittend op de grond, hun hoofd en armen rustend op een stoel. Bij navraag blijken ze gewoonlijk minimaal anderhalf uur pauze te hebben waarin ze meestal een middagdutje doen. De vier daaropvolgende trainingsdagen verleng ik de lunchpauze dan ook met 15 minuten, zodat er tijd is voor een dutje. Hiervan wordt dankbaar gebruik gemaakt: op de tweede dag zitten en liggen in eerste het kwartier na de lunch 10 deelnemers lekker te slapen.
De volgende dagen werk ik op de grond, want ik zie dat de deelnemers vóór hun stoel op de grond gaan zitten als ze in kleine groepjes een oefening moeten uitwerken. Dus vanaf dag twee gaan de stoelen eruit, ook al is het op de grond zitten niet de handigste houding voor de ietwat minder soepele ledematen van de juf…

Deep democracy

Tijdens de eerste dag verdeel ik de groep in drie subgroepen. Groep 1 schrijft eigenschappen van goed leiderschap op een flipover-vel, groep 2 de eigenschappen van slecht leiderschap. De derde groep start met het waargebeurde verhaal van het ‘Make the difference’ filmpje over het Thaise voetbalteam dat z’n eigen veld op water bouwt. Ik vraag de deelnemers op te schrijven wat dit voetbalteam zo succesvol maakt. De drie groepen rouleren, waarbij ze elkaars flipover-vellen aanvullen.

Op dag twee open ik met het zogenaamde ‘gesprek op voeten’; een oefening gebaseerd op de Deep Democracy methode. Daarbij staan de deelnemers in een kring en iedereen die dat wil, benoemt iets wat er speelt in zijn of haar (werk)situatie. Degenen die dat herkennen, doen een stap naar voren. Het is een luchtige manier om invalshoeken met elkaar te delen en het maakt het makkelijker om dingen te delen met de groep.

De ‘What went well/even better if’ feedbackregels en de Luisteren-Samenvatten-Doorvragen oefeningen worden na de eerste dag meteen omarmd; de deelnemers ervaren hiermee de waarde van echt luisteren.
Ook het principe van oplossingsgericht werken (solution building versus problem solving) wordt gewaardeerd. Bij de oplossingsgerichte schaalvragen kijk je eerst naar je gewenste toekomst (de 10), in tegenstelling tot de confessionele methode waarbij men het dilemma gaat uitpluizen.

Een deelnemer vertelt de volgende dag dat hij dit de avond ervoor tijdens een vergadering meteen in praktijk heeft gebracht. Een dilemma werd vlot opgelost, en met behulp van deze methode werden goede nieuwe ideeën gegenereerd. Zelfs de sfeer was lichter en opgewekter gebleven. Een andere deelnemer vertelt dat hij ‘s avonds een vriend die ergens mee zat kon helpen in beweging te komen door dóór te vragen. Terwijl hij eerst alleen kon luisteren.

Er zijn veel verschillende vormen om te presenteren en daar feedback op te geven en ontvangen. In deze groep groeit niet alleen de kwaliteit van de presentaties, maar ook die van de feedback, ook al maak ik de opdrachten steeds uitdagender. Het zelfvertrouwen van de deelnemers groeit zichtbaar. Bij een van de dagelijkse evaluaties met Huan, mijn lokale contactpersoon, deelt hij een voor hem bijzonder moment met me: een deelneemster had hem tegengesproken. Dat had hem verbaasd, want zij was jonger dan hij. Tegelijkertijd kon hij dit als een enorme vooruitgang voor haar zien.

Ik kon me het moment goed herinneren. Het ging heel netjes en respectvol, in mijn ogen niks bijzonders. Maar in Vietnam is het ongebruikelijk om je mening te geven wanneer die niet strookt met die van een ‘oudere man’, ook al is die, zoals in dit geval, met zijn 35 jaar maar 5 jaar ouder dan jij.

Complimentenmuur

We sluiten de 5-daagse af met de complimentenmuur. Ik plak allemaal A4-tjes op de muur met daarop de namen van de deelnemers. Zij plakken daar bij elke naam post-its op met wat ze aan elkaar waarderen. De deelnemers -en ik eerlijk gezegd ook- zijn tot tranen geroerd te horen welke ontwikkelingen ze bij elkaar gezien en ervaren hebben. Een deelneemster zegt: “Ik hoor altijd dat ik slim ben, maar hier staan veel meer dingen die mensen in mijn waarderen.” Ik vraag haar welk compliment haar het meest raakt. Het antwoord komt er met een waterig stemmetje uit. Ik laat haar het net zo lang herhalen tot ze het onder een boel gejuich en geklap van de anderen uit kan roepen.

Caribisch temperament versus oosterse rust?

Het was een geslaagde training, die we met elkaar hebben weten neer te zetten. Gewoon door Caribisch temperament te mengen met oosterse rust….

Cảm ơn, Thanks.