Verslag groep 3 Peru

Project 3

Lima, Peru

Trainingsdata: 3 augustus 2009 – 15 augustus 2009

Door Erik Bos

Zie voor het vervolg van dit verslag “Verslag groep 4 Peru”

Over mijn schaduw heen: Trainen in het Spaans
Het centrale thema tijdens de trainingen in Oeganda en Kenia bleek niet de vaardigheden die we oefenden. Het belangrijkste onderwerp bleek de groei van zelfvertrouwen om risico’s te nemen. Zoals Lucas en Anneke -twee aangesloten trainers en leermeesters van mij bij mijn NLP-opleidingen- al eens zeiden: “Trainen is het veranderingsproces van mensen die geloven dat ze iets niet kunnen naar mensen die geloven dat ze het wél kunnen.” De deelnemers weten vaak allang wat nodig is, maar hebben schroom om hun groep écht te leiden en om er 100% voor te gaan. Een jaar nadat ik voor het eerst over mijn eigen schaduw heen ben gesprongen, door Libre Foundation te starten, vond ik het tijd om opnieuw zelf de daad bij het woord te voegen. Dus op naar Spaanstalig Peru, het land dat in 2002 mijn hart heeft gestolen als het gaat om onbaatzuchtig samenwerken. Met slechts een half jaar praktijkervaring 7 jaar geleden en nu drie weken opfrissen en grammatica stampen in Inca-stad Cuzco ging het dus gewoon gebeuren: Libre Foundation debuteert in het Spaans. Bij 22 deelnemers in twee groepen in Lima die alles bij elkaar 22 woorden Engels kunnen. Er bestaat een kledingmerk genaamd ‘No Fear’… voor mij was dit project veel meer ‘Yes Fear’. En toch doen…eigenlijk precies hetzelfde als wat we van onze deelnemers verlangen….

De Spaanse taal in drie weken bleek toch andere galleta dan het Engels…: díe taal is bekend, steekt logisch in elkaar en je kent al zoveel woorden van TV, van de liedjes van U2 en van al die lessen op school. Spaans heeft vier verleden tijden (wij maar drie; ik kocht, ik was aan het kopen, ik heb gekocht), een tweede naamval (zoals in leve de koningin), ze vervoegen bijvoeglijk naamwoorden (de ronde appel, de rondes appels…) en ga nog maar even door. Wat was het heerlijk om op het moment dat ik hem begon te knijpen, drie dagen voor de training, er van alle kanten harten onder mijn riem werden gestoken! Gracias thuisfront!

Peru
Peru is een Latijns-Amerikaans land en dus een land met grote economische tegenstellingen, machismo, eergevoel, weinig besef van tijd en veel besef van solidariteit. Daarnaast is er de vreemde tegenstelling tussen enerzijds trots zijn op de Incabeschaving (‘wij, de Peruanen’) en anderzijds dat men nu zelf Spaans praat, katholiek is en neerkijkt op iedereen die nog de oorspronkelijke taal Quechua spreekt. Ik heb een soort van folkloristische dans gezien die een veldslag uitbeeldde over de vernedering door ‘die gemene Spanjolen’, maar die wel eindigde in een katholieke (‘spaanse’) kerk…: ‘wij’ en ‘zij’ is iets heel dubbelzinnigs hier….

Een tweede punt over Peru is de nog steeds geopende wond van het terrorisme. In de jaren 80 en 90 heeft terreurorganisatie Het Lichtend Pad hier huisgehouden, met 30.000 doden als gevolg, uiteraard vooral onschuldige burgers en boeren. Terwijl ETA deze zomer doorging met een bomaanslag op Mallorca, is Lichtend Pad ook nog altijd niet verdwenen: een paar weken geleden hebben ze nog geprobeerd een politiebureau te overvallen, voor nieuwe wapens. Elke Peruaan kent wel een verhaal over een aanval, moord, gewonde of bedreiging van Lichtend Pad, of van een brute tegenaanval van het regeringsleger.

Brengt ons tot het derde punt om Peru (niet) te begrijpen: politiek. In de jaren 80 was Alan García president. Niet alleen maakte hij catastrofale fouten op economisch gebied, met hyperinflatie á la Mugabe als gevolg, hij gaf in die tijd ook opdracht om een groep in voorarrest zittende vermeende terroristen te vermoorden. Daar zijn bewijzen voor gevonden door een soort van waarheidscommissie, maar Alan García wist het zover te draaien dat deze niet-verjaarbare misdaden toch verjaard bleken. Desi Bouterse zal jaloers zijn…. Alan García is trouwens op dit moment opnieuw president. Echt waar. Hij is niet de enige koekenbakker die de natie heeft mogen leiden: zijn voorganger, Fujimori, heeft inmiddels een flink aantal processen aan zijn broek voor onder andere fraude en is zojuist in het eerste proces veroordeeld tot 9 jaar. Daar komt waarschijnlijk nog wel wat bij. Eind 2010 zijn de volgende verkiezingen. Op dit moment gaat daarin Keiko aan de leiding in de polls. Zij is de dochter van…Fujimori. Echt waar. Ze heeft al aangekondigd dat zij als president haar vader amnestie zal verlenen. Mocht je nu de gedachte hebben ‘die Peruanen leren het nooit’: weet dat de stembusfraude en manipulatie van de media hier een formaat heeft waar voorheen Poetin en over een paar jaar Jacob Zuma nog wat van kunnen leren.

Groep 1: Terug naar Villa el Salvador
Villa el Salvador is een straatarme voorstad van Lima met 400.000 inwoners. Veertig jaar geleden hebben migranten uit de Andes dit stuk woestijn aan de rand van Lima bezet, omdat ze in Lima geen werk of woning konden vinden. Dankzij uitzonderlijke samenwerking en solidariteit, hebben ze het beter voor elkaar dan omliggende sloppenwijken. Ik ben er geweest in 2002 en herinner me als de dag van gisteren een optocht van clowns, draken en jongleurs in het allerarmste deel van de stad (huizen van karton en rieten matten, gebouwd op strandzand) door theatergroep Arena y Esteras (Zand en Rieten Matten). Zulke parades doen ze al 15 jaar, met als doel een glimlach te toveren op bedrukte kindergezichten en om ouders nieuwe moed te geven. Voordat ze op pad gingen, staken ze de koppen bij elkaar en werd in koor geroepen: Wij zijn arm, maar zij zijn armer. Voor hen gaan we op pad. Sinds die tijd heeft deze stad een speciale plek in mijn hart, vanwege het grote aantal initiatieven om armoede van vandaag geen reden te laten zijn voor armoede van morgen.

De acht deelnemers vertegenwoordigden lokale organisaties uit Villa el Salvador. De bibliotheekbeheerder wilde leren hoe hij aan nieuwe vrijwilligers kon komen. Iemand van een homorechtenorganisatie wilde handvatten om aan de 50.000 handtekeningen te komen die nodig zijn om discriminerende wetten terug te draaien. Een meid van 21 was sinds kort degene met de dagelijkse leiding over haar theatergroep. Zij wilde leren om impopulaire beslissingen te nemen. Een andere twintiger die workshops verzorgde in het circus (zulke workshops kosten weinig en brengen plezier en afleiding voor veel kinderen, twee hele belangrijke dingen in deze armoe), had moeite met contact maken met kids die bang waren voor bijvoorbeeld steltlopen.

De training zelf is aan de buitenkant niet bijzonder en lijkt veel op wat er in Nederland ook getraind wordt over leidinggeven, samenwerken, projectmatig werken en conflicthantering. Sommige oefeningen zijn qua structuur 100% hetzelfde. Het is alleen nodig om de werkwijze héél duidelijk uit te leggen en vooral meer tijd te geven om echt zelf te oefenen. Het is allemaal nieuw en anders, dus hebben ze soms even wat langer nodig om echt te snappen wat er gebeurt als je een bepaalde techniek (begrip tonen voor een ander…) inzet.

Een leuk moment tijdens de eerste training was de aftrap. Na twee minuten introductie van mijn kant, kwam het grote moment in het Spaans: “Eh…verstaan jullie wat ik zeg?” Daarop volgden acht knikkende koppies en toen zei een deelnemer lachend: “Zo niet, dan was het een heel korte training geworden, hè Erik?” Heerlijk moment, al het ijs gebroken. Ondanks de foutjes, herhalingen, vergissingen, mislukte uitdrukkingen (hilariteit alom) en misverstanden, bleek de taal geen enkele barrière om hun leerdoelen te bereiken.