Verslag groep 36 Bolivia

Bolivia, Santa Cruz

Trainingsdata: 30 augustus t/m 3 september 2013

Door Christien Oudshoorn

Voortraject

De training wordt georganiseerd door de stichting WHY Bolivia: een club heel gemotiveerde trainers met wie ik al een paar jaar samenwerk. We hebben verschillende programma’s gedaan waarbij ik hen eerste een ‘train the trainer’ gaf en zij daarna het programma leidden met wat back-up en coaching van mij. Al snel besluiten we ook deze training volgens dit format te doen. Naast dat het een leuke kans is om weer eens samen te werken, heeft het ook veel andere voordelen:
– op deze manier worden lokale trainers opgeleid. Zij zijn na deze voorbereiding in staat trainingen zelfstandig te geven. We bereiken op de lange termijn dus veel mensen tegen lage kosten.
– de deelnemers identificeren zich meer met de lokale Boliviaanse trainers dan met mij, als Nederlander. Hierdoor komt de boodschap, op onbewust niveau, beter aan.
– de grote uitdaging bij elke training is de transfer: gaan deelnemers het geleerde ook echt toepassen? De lokale trainers zijn beter in staat om follow-up te doen met de deelnemers dan ik.
– één van de problemen in Bolivia (en in veel andere ontwikkelingslanden) is de lage eigenwaarde van mensen. In veel hoofden leeft het koloniale idee dat alles wat uit het Westen komt, beter is dan wat ze lokaal doen en kunnen. Door lokale trainers in te zetten, proberen we deze gedachte te doorbreken. Zij dragen niet alleen kennis over, maar zijn tegelijkertijd rolmodellen voor de deelnemers.
– zij spreken beter Spaans dan ik en zijn beter bekend met de lokale context. Dit maakt dat zij veel toegepaste voorbeelden kunnen gebruiken en dat hun feedback goed is afgestemd op de plaatselijke omstandigheden.

Voorbereiding

Vier dagen lang ga ik aan de slag met de vijf trainers van WHY. De eerste twee dagen zijn zij voor een deel participant. Ik geef ze een workshop en vervolgens reflecteren zij op de doelstellingen en de verschillende stappen die ik gevolgd heb. De twee daaropvolgende dagen bereiden ze de trainingen voor met behulp van de trainersmanual en de feedback die ze van mij en van elkaar krijgen. We werken op een heel gelijkwaardige manier en ik ben blij te merken dat ze de verschillende onderwerpen snel oppikken. Met de meeste onderwerpen zijn ze ook al bekend.

Omdat veel deelnemers hebben aangegeven behoefte te hebben aan concrete handvatten bij het werven van fondsen, besluiten we te werken met Appreciative Inquiry. In de basis is dat een aanpak voor organisatieverandering waarbij mensen samen onderzoeken wat er werkt, en niet wat er verkeerd gaat. Voor ons doel besluiten we de Appreciative Inquiry-vragen wat aan te passen en we maken nieuwe vragen over vier thema’s:

1. De organisatie: historie, doelstellingen, structuur, duurzaamheid.
2. De context en de toegevoegde waarde: kenmerken van het gebied en van de doelgroep, resultaten van de diensten die ze bieden, etc.
3. Sterke en zwakke punten van hun organisatie op het gebied van kennis, vaardigheden, contacten, houding van medewerkers, etc.
4. Een concreet project: doelstellingen, stappenplan, begroting, etc.

Door de deelnemers deze vragen door de training heen te laten beantwoorden, hebben ze na afloop een concreet document dat ze kunnen gebruiken bij het doen van subsidieaanvragen.

No-show

Vooraf hadden de trainers al aangegeven dat het in Bolivia heel gebruikelijk is om je op te geven voor iets en vervolgens niet te komen opdagen. Daarom hadden ze uit voorzorg bedacht dat ze beter meer mensen konden uitnodigen. Er werden meer dan 80 organisaties aangeschreven en de week voor de training hadden 24 personen definitief bevestigd.

Op de eerste dag komen er uiteindelijk 13 deelnemers en verschillende daarvan vragen toestemming om op een bepaald moment later te komen of eerder weg te mogen. We grijpen dat aan als een leermoment en coachen de groep op het thema ‘verantwoordelijkheid nemen’. We leggen uit dat het certificaat behaald wordt na vijf dagen training en we het dus niet kunnen uitdelen aan mensen die de eerste halve dag gemist hebben. Vervolgens komen de deelnemers zelf met de oplossing dat degenen die te laat zijn ter compensatie iets extra’s doen voor de groep. Daarna gaat het een stuk beter met de punctualiteit en de presentie. Eén vrouw is ziek en mist daardoor sommige delen en op de derde dag valt er een deelnemer af die moet werken.

Deelnemers

Het is een diverse groep, zowel wat leeftijd van de deelnemers als wat de aard van de organisaties betreft, maar allemaal zijn ze heel leergierig en zijn ze geïnteresseerd in elkaars ervaringen.

De training

Het onderwerp dat de deelnemers het meeste aanspreekt, is hoe je een mentor kan zijn. Dat concept is voor bijna iedereen helemaal nieuw. Aanvankelijk vinden ze het lastig om echt te begrijpen wat coaching inhoudt. Bij het oefenen gaan ze vooral op een vriendelijker toon instructies geven. We oefenen er met name de laatste drie dagen veel mee en langzaam maar zeker beginnen de kwartjes te vallen.

Een ander onderwerp dat veel losmaakt is het ‘luisteren-samenvatten-doorvragen’. Een deelneemster vertelt dat ze het heeft toegepast bij haar broertje en dat hij reageerde met “Hé…ik heb voor het eerste in mijn leven het gevoel dat je echt naar me luistert.”

Vervolgtraining

Op dag 4 vertellen we de groep dat deelnemers de mogelijkheid hebben de volgende Libre-training te organiseren, en dat dat inhoudt dat zij als groep een vervolgtraining kunnen krijgen. Veel deelnemers geven naar aanleiding daarvan aan dat er veel behoefte is aan een training binnen hun organisatie. Ik leg uit dat het bij een Libre-training de bedoeling is dat een of twee personen per organisatie deelnemen. Ze zijn iets minder enthousiast over dat concept, maar een aantal geeft wel aan na te willen denken over het organiseren van een (follow-up) training.

Evaluatie

Op de vraag hoe ze de training beoordelen, reageren de deelnemers met gemiddeld een 9,2. Hieronder een aantal reacties uit de evaluaties:

– ‘Ik werk al jaren met heel heftige gevallen: mensen die zelfmoord willen plegen of heel erg van streek zijn. Ik wilde dat ik deze cursus eerder had gedaan. Ik heb nu zoveel meer handvatten om het gesprek goed aan te pakken.’
– ‘Ik heb mezelf verrast. Ik dacht dat ik niet kon spreken in het openbaar, maar ik heb verborgen talenten ontdekt bij mezelf.’
– ‘Alles wat ik hier geleerd heb, kan ik direct toepassen.’

Ik vond de training heel inspirerend en leuk om te doen, en heb veel geleerd van de deelnemers en van de lokale trainers.