Verslag groep 38 Kenia en follow-up 29.1, 30.1 en 31.1

Bungoma Area, Kenia

Trainingsdata: 15-19 juli 2013

Follow-up 29.1, 30.1 en 31.1: 22-23/25-26 juli 2013

Door Angelique van Hest

Mzungu, mzungu!

Bungoma, waar de trainingslocatie is, is een arm dorp. Ik slaap in het vakantiedorp Bustani in een Afrikaans hutje met rieten dak en eigen sanitaire voorzieningen. Bustani ligt midden in een township en het voelt steeds weer alsof ik in een andere wereld stap als ik door het hek loop. Totale armoede buiten en redelijke luxe binnen de omheining. Ik koop regelmatig avocado’s, uien en tomaten bij een van de vele stalletjes op mijn weg van Bustani naar de trainingslocatie en na twee dagen beginnen de mensen me te begroeten. “Mzungu, mzungu” (mens uit het land van de witten) roepen de kinderen me na. Als ik terug roep “MwAfrika, mwafrika” (mens uit Afrika) zijn ze met stomheid geslagen en de volwassenen liggen dubbel van het lachen.

Leergierige deelnemers

De deelnemers variëren in leeftijd van eind twintig tot begin vijftig en hebben mbo+ niveau, schat ik in. Enkele oudere vrouwen zijn door de praktijk wijs geworden. Ze nemen alles gretig op en zijn erg leergierig.

De training

Na enkele vrije dagen voorafgaand aan de training, start ik op maandag 15 juli met de eerste trainingsdag. Er staan 15 deelnemers op de lijst en om half negen is er één deelnemer aanwezig. Het gebouw is niet open, dus we blijven buiten wachten op de overige deelnemers. Om half tien zijn er drie en is het gebouw nog altijd niet open. Ik besluit niet langer te wachten en we beginnen dus met drie deelnemers buiten in het gras met een gebed, gevolgd door een gesprek over leiderschap. Even later arriveert de beheerder, samen met nog twee deelnemers, en kunnen we echt van start gaan. We gaan door op het thema communicatie en hoe we naar elkaar luisteren, waarbij ik een aantal luisteroefeningen ingezet. Ondertussen druppelen er steeds meer deelnemers binnen; uiteindelijk staat de teller op 12.

Bij de eerste oefening met de voltallige groep vraag ik ze in groepjes te onderzoeken hoe ze mij kunnen enthousiasmeren om vijf dagen lang mijn tijd en energie in te zetten voor deze training. Velen van hen hebben namelijk als ontwikkelpunt opgegeven dat ze willen leren motiveren. Daar komen erg ontroerende dingen uit: wij volgen de regels, wij nemen actief deel, wij maken een verschil voor onze doelgroep, wij beloven onze doelen te behalen, etc.

Ondanks dit hoopvolle begin, blijkt de volgende dag dat een aantal deelnemers het door mij opgegeven huiswerk niet heeft gemaakt. Ik leg uit dat het grootste leermoment ligt in het ‘s avonds toepassen van het geleerde en dat ze het huiswerk niet voor mij, maar voor zichzelf maken. Zij zijn leiders, het is hun kans om te groeien. Ik vraag ze wie hun favoriete leider is en waarom, en om drie kwaliteiten van deze leider te benoemen. Deze wordt hun rolmodel en zij gaan zich vandaag gedragen als deze leider. Er worden opvallend veel Bijbelse figuren gekozen.

Vervolgens leg ik de principes van Transactionele Analyse uit. Die gaan ervan uit dat mensen besluiten nemen over zichzelf en hun omgeving op basis van ervaringen in de vroege levensjaren. Deze positieve of negatieve besluiten zijn van invloed op de kwaliteit van de verdere levensloop (het script). Groei en ontwikkeling worden geremd door negatieve besluiten, terwijl positieve besluiten een stimulerende invloed hebben. Dat slaat erg aan en er is meteen herkenning.

Op dag drie bespreken we wat de kwaliteiten van een goede leider zijn: wat doet die wel, en wat niet? Vervolgens onderzoeken we wat de invloed is van non-verbale communicatie en oefenen we dat door bijvoorbeeld lachend en fronsend naar elkaar te kijken. Wat communiceer je daarmee naar de ander? Ook maken we de leerdoelen SMART (Specifiek, Meetbaar, Acceptabel, Realistisch, Tijdgebonden).

De volgende dag beginnen we, zoals elke dag, met het delen van het huiswerk en met het in groepjes presenteren van het geleerde van de vorige dag. Ik leg uit hoe je een elevator pitch maakt, waarmee in tweetallen wordt geoefend en wat vervolgens voor de groep wordt gepresenteerd. Ook oefenen we met feedback geven en ontvangen, met time- en projectmanagement en met het maken van prioriteitenlijsten voor eigen projecten van de deelnemers.

Op de laatste dag sluiten we de training af met een oefening in het geven van complimenten, en evalueren we de afgelopen dagen. De deelnemers vertellen voor de groep hoe ze aan de training begonnen, wat hun doelstellingen waren, wat ze hebben geleerd en wat ze vanaf nu anders gaan doen. Tot slot overhandig ik de deelnemers hun certificaten en vieren we samen de behaalde resultaten.

Een greep uit de ervaringen van de deelnemers

Iedereen deelde over doorbraken in hun communicatie, zowel thuis als op het werk. Met leerlingen, broers/zussen, ouders, buurtgenoten. Het materiaal werd opgenomen en meteen toegepast, wat erg ontroerend en inspirerend was.

Een van de vrouwen had op de eerste dag had aangegeven soms nogal fel te kunnen reageren. Ze vertelde dat ze zes weken daarvoor een timmerman had betaald om binnen twee weken een klus voor haar te doen. Maar tot nog toe had hij niets uitgevoerd en hij nam niet op als ze belde. Toen zij hem met een andere telefoon belde, hing hij op zodra hij hoorde dat zij het was die belde. Haar reactie vóór de training zou zijn geweest om heel boos te worden, en hem door de politie te laten oppakken. Nu stuurde ze hem de volgende sms: ‘We zijn allebei mensen. Als er iets is gebeurd waardoor je de afgesproken werkzaamheden niet kan uitvoeren, laat het me dan weten. Dan kunnen we het erover hebben, en samen naar een oplossing zoeken.’ Binnen 30 minuten sms-te hij terug. Hij biechtte op dat hij het verkeerde hout had gekocht, en haar dat niet had durven vertellen. Nadat ze het er samen over gehad hadden, kwamen ze tot een oplossing die voor beiden bevredigend was.

De oudste deelneemster, een vrouw van 57, vertelde dat het sinds het begin van de training voelde alsof er een groot pak met ballast van haar af was gegleden. “I’m not looking in the same way anymore. I’m looking at life and people in a new way. I’m a new person inside. And I have promised myself to be creative and to be a leader.”

Een ander deelde met de groep dat ze een jonger nichtje had van wie de schoolprestaties aanzienlijk verslechterd waren. In plaats van kwaad op haar te worden, ging ze op een volwassen manier met haar in gesprek, en met doorvragen kwam ze erachter dat haar nichtje gepest werd op school. Ze is naar de docente gegaan en heeft het pesten bespreekbaar gemaakt. Dat leidde tot grote opluchting bij haar nichtje, dat daarna weer met plezier naar school ging.

Tijdens de follow-up training heb ik het uitgebreid gehad over Transactionele Analyse en over communiceren vanuit het ouderlijk-, het volwassen- en het kind-ego, wat een direct effect heeft op degene met wie je communiceert. Als huiswerk vroeg ik het geleerde diezelfde avond toe te passen, en de volgende dag de ervaringen te delen. Een van de deelnemers was leraar en vertelde dat een van de leerlingen altijd onverzorgd op school kwam. Ondanks dat het kind daarvoor gestraft werd met zweepslagen, kwam hij steeds weer in vuile kleding op school. Het ritueel herhaalde zich dagelijks, want de leraar dacht dat het jongetje uit koppigheid en ongehoorzaamheid niets aan zijn uiterlijk deed. Op de avond van de eerste trainingsdag ging de leraar in gesprek met het jongetje, en in plaats van te spreken vanuit de Kritische Ouder, waarbij hij kritiek had en strafte, benaderde hij de leerling als de Verzorgende Ouder, dus vriendelijk en ondersteunend. Hij vroeg waarom het jongetje nooit netjes en schoon op school kwam. Het kind was verbaasd dat hij niet gestraft werd, en legde uit dat zijn ouders zo arm waren dat ze geen geld hadden om zeep te kopen. Zijn moeder was altijd dronken en kon daarom niet voor hem zorgen. Hij en zijn broertje en zusje waren voornamelijk bezig met aan eten te komen. Hij vroeg aan de leraar om met zijn moeder te gaan praten, en vroeg om een stuk zeep, zodat hij zich kon wassen. De leraar gaf hem geld voor zeep, en maakte een afspraak met de moeder. De ochtend van de tweede trainingsdag was het jongetje schoon gewassen op school gekomen. De leraar had een gesprek met de moeder gehad, waarbij zij haar verontschuldigingen had aangeboden en toegezegd had beter voor haar kinderen te zullen zorgen.

Ik was diep geroerd door het verschil dat deze deelnemer had gemaakt voor dit ene jongetje.
Zo waren er nog meer verhalen; allemaal even ontroerend en inspirerend!

Mailbericht van een van de deelnemers

“Do u know I applied conflict management in my own family and it worked. They were amazed on how I handled it unlike before. I thank God u came at da right time. Stay blessed.” Geweldig dat deze vrouw het geleerde ook echt in praktijk brengt en het effect van de training lijkt te beklijven!

Een geweldige ervaring

Kenia heeft vele gezichten. De mensen waren erg hartelijk en belangstellend. Er is veel armoede en in Bungoma is wit zijn nog niet iets gewoons. Door de training kom ik in heel nauw contact met de mensen , en krijg ik veel meer mee van de cultuur dan wanneer ik een bezoeker zou zijn geweest. Het trainen was fantastisch, ik vond het een geweldige ervaring. Kortom: ik had het niet willen missen.