Verslag groep 53 Togo

Aného,Togo

Trainingsdata: 1-5 september 2014 

Door Josefien de Kwaadsteniet

Woezon in Togo (welkom in Togo)

Een smalle strook land ingeklemd tussen Ghana en Benin: dat is Togo. Relatief klein en onbekend in het Westen. Het land, met een oppervlakte ongeveer gelijk aan Nederland, heeft rond de 7 miljoen inwoners waarvan 1 miljoen woonachtig zijn in de hoofdstad Lomé. Er zijn ongeveer 40 verschillende etniciteiten en talen. De talen die het meest gesproken worden, zijn Mina, Kotokoli en Kabiyé; de officiële voertaal is het Frans. Togo is een republiek en wordt ook wel aangeduid als een dictocratie, oftewel een dictatuur in een democratisch jasje. Er woeden geen religieuze strijden zoals elders in de regio. Het land is overwegend animistisch (‘alle wezens en dingen hebben een ziel’) met een vleugje christendom (30%) en een korreltje islam (12%). Togo staat op de 32e plaats (van de 50) op de Human Development Index van Afrika en staat qua welvaart wereldwijd op de 166e plaats (van de 187) met een gemiddeld jaarinkomen van minder dan 1 000 euro per huishouden. Vanaf het zuiden naar het noorden neemt de ontwikkeling zichtbaar af met minder geasfalteerde wegen en beperkter toegang tot basisvoorzieningen als elektriciteit, stromend water en medische zorg.

Yovo yovo!

Vanwege mijn partner die in Togo zijn oorsprong heeft, heb ik het geluk dagelijks in aanraking met Togo te komen. Sinds vier jaar bezoek ik het land regelmatig. Door deze context ben ik natuurlijk niet helemaal neutraal als ik zeg dat de mensen zo ontzettend gastvrij zijn. Je kunt er als yovo (blanke) makkelijk voortbewegen en wordt soms toegezongen door een groepje kinderen ‘Yovo yovo, bonsoir, ça va bien, merci!’ (blanke blanke, goedemiddag, gaat het goed, dank).

De locatie van de training was fantastisch: een lokaal bij het gemeentehuis van het koloniale hoofdstadje Aneho, zo’n 50 km verwijderd van Lomé, gelegen op een landtong tussen de golf van Guinee en het Togomeer. Prachtig. Buiten de zaal hoorden we de golven neerkomen op het strand. Elke dag werd ik naar de locatie gebracht vanaf mijn hotel met een zemidjan (een motorfiets). Heerlijk om zo de dag te beginnen (en eindigen) met de zon op je kop en de wind in je haren.

Fantastische organisatie

De training werd georganiseerd in samenwerking met onze Lokale Project Coordinator, journalist/cameraman Achille Armattoe Komlan, tevens mijn zwager. Omdat ik hem al lang ken, weet ik hoe serieus hij al zijn taken neemt en had ik er alle vertrouwen in dat hij alles zou doen om de training een succes te laten worden. Niets was minder waar. Zelden heb ik een zo goed georganiseerde training in Afrika meegemaakt: meer dan 95% van de deelnemers had het voorbereidende formulier ingevuld, men was elke dag op tijd, net als het eten, dat heerlijk en afwisselend was, lokale autoriteiten waren er af en toe bij om ons aan te moedigen en we waren zelfs twee keer te gast bij een lokale radio omroep. De eerste keer met een korte introductie over de training en de tweede keer na afronding van de training, met een terugblik van een uur met de deelnemers en mij als trainster. Wát een ervaring! Daarnaast verscheen er ook nog een artikel in een lokale krant over de training. Ik geloof niet dat ik iets kan verzinnen wat beter had gekund van deze kant.

Veel interesse van de media, en een bezoekje van de burgemeester

Alle deelnemers die waren uitgenodigd, zijn gekomen, en waren allemaal bijna altijd aanwezig of zorgden voor vervanging. De limiet van 15 werd enigszins overschreden en uiteindelijk waren er 17 deelnemers, werkzaam bij organisaties met projecten/activiteiten op het gebied van waste management, educatie, wees-en straatkinderen, micro-financiering, inkomst genererende activiteiten voor vrouwen en capaciteitsversterking van lokale groeperingen en boeren.

Op aanraden van Achille hebben we besloten een aantal journalisten (radio/tv/krant) toe te laten, evenals een paar medewerkers van de gemeente. Dit had als doel goodwill te kweken en geleerde lessen te verspreiden op verschillende niveaus. Het lijkt erop dat dit is gelukt, gezien het een verassingsbezoek van de burgemeester en het provinciehoofd, het krantenartikel en de twee radio-uitzendingen.
De training verliep in het Frans en dat was voor niemand een probleem. Groepswerk werd, indien nodig, in de lokale taal gedaan en voor mijn gevoel kon iedereen prima meekomen. Bij de korte terugblikken in de ochtend op de vorige trainingsdag was ik vaak verbaasd om te merken hoeveel men had onthouden van de dag ervoor!

Veel onderwerpen behandeld en veel geoefend

Dit was de eerste Franstalige training voor Libre Foundation. We werkten zowel binnen als buiten de zaal en er was veel afwisseling met vooral veel oefenen en visualisatie. Daarbij maakten we onder andere gebruik van flip-overs en kaartjes.

Dag 1 werd besteed aan de officiële opening met al het protocol wat daarbij hoorde. Daarna gingen we over op de introductie met kennismaking, regels en rollen, die zeer goed opgepikt werden. De discussie over goed en slecht leiderschap liep lekker en hielp mensen vrij makkelijk om te kijken wat ze zelf nog echt wilden leren. Daarna heb ik situational leadership (een leider heeft de keuze uit leiden/begeleiden/steunen/delegeren) uitgelegd en de communicatievaardigheden geïntroduceerd. Buiten hebben we geoefend met feedback geven met een case ingebracht door de deelnemers.

Dag 2 hebben de deelnemers verder geoefend met actief luisteren, met behulp van twee cases uit de manual. Motivatie werd behandeld en brainstorming geoefend. De techniek van brainstormen werd ook toegepast bij het identificeren van problemen in de gemeenschap. Dat was tegelijkertijd een goede manier om TiP en TiO (Thinking in Options/Thinking in Problems) te introduceren en het SMART (Specifiek, Meetbaar, Acceptabel, Realistisch en Tijdsgebonden) formuleren van doelen uit te leggen. Als laatste kwam, ter introductie van conflict management, de geweldige chairs oefening aan bod. Hierbij krijgt elke deelnemer een briefje met daarop een opdracht die de anderen niet mogen lezen (bijvoorbeeld ‘alle stoelen bij de deur’ of ‘alle stoelen in een cirkel’). De stoelen werden nog net niet helemaal uit elkaar getrokken… Om ieders natuurlijk stijl van conflicthantering te identificeren hebben we na afloop van de trainingsdag met een negental deelnemers de vragenlijst van Thomas-Killman ingevuld, die speciaal daarvoor ontwikkeld is.

Net als op dag twee begon de derde dag met een participatieve en energieke recapitulatie van de dag ervoor. Vervolgens gingen we over op het oefenen met motivating talks, waarbij de deelnemers in groepsverband hun eigen casussen inbrachten en door middel van actief luisteren probeerden de motivatie van een medewerker in de casus te doorgronden. Daarna deed ik, tot hilariteit van iedereen, samen met een deelnemer de failure instructies: tien minuten voor een vergadering kreeg ik van mijn baas een enorme lading instructies en ging ik als een gek door de zaal om alles in orde te maken, en deed heel veel fout. Nadat iedereen uitgelachen was, gingen we kijken wat er was gebeurd om daarna te komen met ideeën over goede instructies geven. De blindwalk oefening, waarbij één deelnemer wordt geblinddoekt en een ander als begeleider een zintuigrijk parcours uitzet, was geweldig met allemaal heel lieve leiders met zorg voor hun blinde. Als laatste lieten de deelnemers elk hun talenten zien bij het maken van een kunstwerk als onderdeel van teamwork. Geweldig!

Dag vier werd, na de terugblik op dag drie, gestart met de blind square oefening, die door een groep van acht mensen werd gedaan, onder toeziend oog van een aantal observanten. De leden van de groep van acht kregen allen een blinddoek en een touw met knopen waarbij ze door de trainer op de juiste plek werden gezet. De opdracht was om in een kwartier, geblinddoekt, een mooi vierkant te maken zonder het touw los te laten. De oefening bleek een goede aanzet om te discussiëren over problemen oplossen en werken in groepen. Daarna hebben de deelnemers geïdentificeerd wat voor hen belangrijk is en hoe dit matcht met timemanagement volgens Covey. En voor we het wisten, zaten ineens de burgemeester en de chef van de provincie tussen de deelnemers, in het kader van een kort verassingsbezoekje. Voor iedereen bijzonder, omdat er altijd veel protocol rond deze personen/functies hangt en nu stonden ze ineens op de stoep. Ik nodigde ze uit tussen de deelnemers te gaan zitten en betrok ze bij het onderwerp timemanagement en prioriteiten stellen. Ze deelden hun ervaringen en opvattingen hierover, die tegengesteld bleken te zijn. De deelnemers reageerden hier vervolgens op. Hun prioriteit vandaag was dus ons te bezoeken en voor mijn gevoel werd dat door allen gewaardeerd. De dag werd afgesloten met de introductie van coaching en het oefenen in groepen met zelf ingebrachte casussen.

De laatste dag werd geheel besteed aan het herzien, op speelse wijze, van alle tot dan toe behandelde onderwerpen. Ook was er ruimte voor het in groepen en plenair behandelen van resterende vragen. Iedereen heeft vervolgens gewerkt aan een persoonlijk ontwikkelingsplan waarbij de deelnemers individueel drie kwaliteiten hebben gekozen die ze de komende zes tot twaalf maanden nog willen versterken. Ze hebben deze vertaald in doelen en vervolgens per doel twee concrete activiteiten met tijdsplan en actoren uitgewerkt. Deze plannen hebben ze in duo’s besproken en twee deelnemers hebben hun plan voor de hele groep gepresenteerd. Daarnaast heeft iedereen een ansichtkaart aan zichzelf geschreven die ik ga bewaren. Daarop schrijven zij een belofte, een idee, een gevoel dat ze vast willen houden. Bij de follow-up training kunnen ze teruglezen wat ze hebben opgeschreven. Zo kunnen ze zien wat daarvan werkelijkheid is geworden. Ik lees deze kaartjes overigens niet, want ze zijn persoonlijk. Een postbode opent ook geen post die voor anderen bestemd is!

Ten slotte hebben we de tijd genomen om de training te evalueren en om de certificaten op een participatieve manier met een positief woord voor elke deelnemer uit te delen.

Een dikke smakkerd

Wat vooral duidelijk werd, is dat men het zelf erg lastig vindt om de eigen leider te beïnvloeden door zich anders op te stellen. Tegelijkertijd gebeurde het meermalen dat deelnemers in de ochtend vertelden dat ze direct na een trainingsdag al een en ander in praktijk hadden gebracht. Dat was echt hartverwarmend om te horen. Het feit dat iedereen er altijd was, vind ik ook een super succes. Mensen durfden zich daarnaast ook echt open te stellen en lastige kwesties aan de orde te brengen. Verder namen ze hun rollen/taken per dag heel erg serieus en was de sfeer erg goed. Als klapper op de vuurpijl pikten de burgemeester en de vertegenwoordiger van de provincie op de vierde dag ook nog even een paar minuten in de trainingszaal mee. Het succes van de training werd bekroond door een dikke smakkerd van een van de deelnemers bij uitreiking van de certificaten.

C’était super

Ik vond het van te voren wel spannend omdat het alweer een tijdje geleden was dat ik vijf dagen achter elkaar voor een groep heb gestaan wat ik normaal gesproken doe voor werk. Maar het was uiteindelijk ontzettend leuk, met geweldige mensen die zeker in staat zullen zijn verandering teweeg te brengen. Zoals de deelnemers het zelf ook zeiden: c’était super!
Ik vind Togo alleen maar leuker geworden.…En er is smaak naar meer hier ter plekke.

Miadogo (tot ziens)!