Verslag groep 57 Kenia en follow-up groep 38.1

Bungoma, Kenia

Trainingsdata: 6-10 oktober 2014

Follow-up 38.1: 13-14 oktober 2014

Door Frank Oomkes

Kenia

Voor wat korte achtergrondinformatie over Kenia verwijs ik graag naar mijn verslag van groep 55.

Goedgekeurd door de bisschop

Ook deze training vond plaats in Bungoma, net als die van groep 56. Omdat het erg lastig werken bleek in de trainingsruimte die oorspronkelijk geregeld was (zie verslag 56), werd een nieuwe locatie geregeld. Dit bleek een bijgebouwtje van ‘St. Crispins Anglican Church’ in Bungoma te zijn. Na een officiële kennismaking met de bisschop en zijn medewerkers werden we goedgekeurd: ze konden achter onze doelen staan. We werden vriendelijk bejegend en konden hier uitstekend werken. Het was er rustig, er was een royaal grasveld en we konden lunchen in de schaduw van grote bomen. Wat doet dat veel voor de sfeer in de groep!

Snel lerende deelnemers, en knorrende magen

Door de wat gebrekkige organisatie, was de groepssamenstelling van deze tweede training pas bij de start bekend; mensen waren haastig bijeen verzameld. De meeste deelnemers voldeden overigens wel aan de voorwaarden van Libre. Ze spraken ook goed en voor ons verstaanbaar Engels, zetten zich volledig in en toonden zich snel van begrip. De laatste twee dagen brachten twee van de vrouwen hun jonge kinderen mee, wat totaal niet bezwaarlijk bleek. Iedereen hield een oogje in het zeil; ook de mannen. Afrikaanse baby’s en kleuters zijn heel gehoorzaam en zeuren (haast) niet; dat is heel opvallend.

Wel werden de ontbijtthee en lunches steevast laat gebracht, wat voor onrust zorgde: hongerige deelnemers kunnen zich niet goed concentreren. Bovendien waren de deelnemers grote eters die, net als ik, met smaak aten van de heerlijke maaltijden, vaak bereid met bonen, maïsmeelplakken (Ugali), zoete aardappels en kookbananen.

‘Professor Frank’

Ook deze training was gericht op de leerdoelen van de deelnemers. Er werd hard gewerkt, en we heb-ben veel thema’s goed kunnen behandelen. Bij alle groepen die ik eerder had getraind in Zambia, Oeganda en Kenia, was me opgevallen dat zij bij het beschrijven van de ideale leider grote nadruk legden op diens onkreukbaarheid. Maar deze groep spande daarin wel de kroon. Bovenaan de lijst scoorden zaken als ‘een goed Christen’, ‘transparant’, ‘bevoordeelt zijn stam en zijn familie niet’, ‘be-trouwbaar’, ‘houdt zich aan zijn beloften’ en ‘legt verantwoording af’. Niet zo verwonderlijk, zeker in Kenia, dat in internationale vergelijkingen genoemd wordt als derde topscoorder in corruptie, na Bangladesh en Nigeria. De sterke gerichtheid op geld (dat de mensen ook hard nodig hebben), is ook van invloed op de arbeidsmotivatie. Wat bij ons telt (dat werk boeiend is, dat je er iets van leert, dat je jezelf ontwikkelt en dat je medezeggenschap hebt) lijkt in dit deel van Afrika veel minder belangrijk. Vaste inkomsten, en als het even kan veel ‘fringe benefits’ (verdiensten bovenop je gewone salaris), staan helemaal bovenaan. Van daar kwamen we uit op de behoeftepiramide van Maslow, op intrinsieke en extrinsieke motivatie en welke stijl van leiderschap geëigend is bij mensen die voornamelijk extrinsiek (money, money, money) gemotiveerd zijn. Grappig vond ik dat één van de mannen vertelde dat hij nog nooit van een ‘echte’ professor les had gekregen’; daar zouden zijn vrienden van opkijken! Dat komt ervan als je vertelt dat je 20 jaar op universiteiten hebt lesgegeven…

Steeds zelfverzekerder

Wat me opviel, was dat het moreel hoog was en bleef en vooral het thema teamwork snel werd opgepikt. Er werd veel en actief geoefend, en ik zag hoe mensen telkens zelfverzekerder gingen optreden en goede inleidinkjes hielden. Petje af!

De follow-up groep

Oorspronkelijk zouden er acht deelnemers zijn, maar het werden er vier, en op dag twee waren er nog maar drie. Hun niveau was echter goed, en hun organisaties waren conform de Libre-vereisten. Eén van de drie was Cleophas, de organisator van training 55 in Kakamega. De andere twee waren zelfverzekerde, trotse vrouwen die al heel lang in het vrijwilligerswerk zaten.

Invloed van het christelijke geloof

Omdat we maar met een klein groepje waren, hebben we gewerkt met een iets ingekort follow-up programma. Daarin is, zoals gebruikelijk, gerapporteerd wat men sinds de training anders deed. De resterende tijd hebben we besteed aan het uitdiepen van conflicthantering, time management en het omgaan met cultuurverschillen. Men vroeg of we in Nederland ook stammen hadden; dat dit niet zo was, wekte grote verbazing. ‘Dus iedereen kan zo maar met iedereen trouwen?’ Ook nu weer vroegen ze mij, of ik christen was. ‘Jawel’. ‘Wat voor één?’ ’Protestant’. ‘Wat is dat dan?’ Enzovoort. Om echt zeker te weten of ik wel recht in de leer was, werd me gevraagd of ik dan ten minste wilde onderschrijven dat ieder woord dat in de bijbel staat, letterlijk waar is. Dus bijvoorbeeld dat homo’s tegen Gods wil zondigen, en dat ze gestraft moeten worden als ze aan hun zondige en aangeleerde gewoonten toegeven. Moeilijke momenten! Het kwam goed van pas dat ik wist dat christelijke Afrikanen vaak ‘born again’ zijn: een uiterst conservatieve en hyper puriteinse, door Amerikaanse zendelingen verbreide versie van het christendom. Daardoor was ik me ervan bewust dat ik mijn antwoorden zorgvuldig moest formuleren.

De warming-up oefening voor conflicthantering, ‘Stoelen’, bleek overigens ook uitstekend te doen met drie mensen. Ze kregen gewoon alle drie de gebruikelijke, verschillende opdrachten (zet de stoelen in een kring, zet ze bij de deur, en zet ze bij het raam), uiteraard zonder van elkaar te weten welke opdracht de ander had. De chaos bleek veel minder groot, en men kwam eerder uit op het idee dat erachter zit: dat je zo’n conflict beter in overleg kunt oplossen.

Bijzonder, zo’n kleine cluppie!

Met drie mensen kun je heel geconcentreerd werken, dat is goed voelbaar. Ook het schrijven van de toespraakjes ter begeleiding van het uitreiken van de diploma’s was gemakkelijker, omdat je elkaar veel beter leert kennen in zo’n kleine groep. Bijzonder dus om eens met zo’n kleine club te werken!