Verslag groep 63 Nepal en follow-up groep 40.1

Sindhupalchok, Nepal

Trainingsdata: 5-9 januari 2015 

Follow-up 40.1: 12-13 januari 2014

Door Erik Bos

Nepal

Ingeklemd tussen India en China. Vlaktes in het zuiden, waar soms nog een tijger een boer in een rijstveld aanvalt. De Himalaya in het noorden, met aan de andere kant van de Mount Everest het ruige Tibet. Land van vele goden, waar de Hindoe-meerderheid noch de Boeddhistische minderheid er een probleem van maakt als iemand een andere, extra god inbrengt. Land van eeuwenoude tradities en lange geschiedenis, dat zich sinds kort met heel nieuwe problemen mag bezighouden. Zo kun je door de smog in de Kathmandu-vallei de bergen aan de horizon niet eens meer zien. En er moet een nieuwe grondwet komen, nu er een democratie met een (heel veel) partijenstelsel is gekomen. Want kort nadat de kroonprins het in 2001 nodig vond zowel zijn ouders, een stuk of wat andere familieleden en zichzelf te doden, is de monarchie afgeschaft.

Namasté

Westerlingen schudden handen. Nepalezen (en andere Hindoes uit zuidelijk Azië) houden hun eigen handpalmen tegen elkaar, voor hun borst, met vingers omhoog en zeggen: ‘Namasté’. Praktisch is het een dagelijkse groet, letterlijk betekent het ‘ik buig voor je’. Waar de prachtige groet oorspronkelijk voor staat is

Ik eer de plek in jou waar het hele universum samenkomt.
Ik eer de plek in jou waar liefde, waarheid, licht en vrede heerst.
Wanneer jij in die plek bent in jou en ik in die plek in mij, dan zijn we één.

The Last Resort

Er slingert een weg van Kathmandu richting China. Op de meeste plekken volgt deze de rivier, die stukken lager ligt. De hellingen aan weerszijden zijn honderden meters hoog. Op een plek waar de hellingen elkaar bijna raken, is een grote overspanningsbrug gebouwd. En een klein paradijs genaamd The Last Resort. Wij zijn daar welkom, omdat de eigenaren ons werk een warm hart toedragen. Mede dankzij de inspanningen van Ishow Karki, medewerker van The Last Resort die de organisatie van deze trainingen op zich had genomen, konden we op een prachtige plek in de natuur werken, hadden we goede trainings-faciliteiten, sliepen we in luxe tenten en hadden we drie heerlijke gezonde maaltijden per dag.

De groep

De groep – ik kan er amper met mijn hoofd bij dat dit alweer de 63e groep is – bestond uit behoorlijk goed opgeleide, jonge, toegewijde ngo-leiders. Dus hier bijna geen lokale helden die strijden voor eigen mensenrechten, maar bijvoorbeeld een bioloog die niet alleen onderzoek wil doen, maar ook eigenhandig een milieugroep begint. Of een zakelijk skyhigh gaande jonge gozer (onder andere kunstgalerie in Shanghai), die hoorde dat er in sommige streken mensen doodvriezen bij plotselinge inval van de winter. Hij is een deken-project begonnen. Of een commercieel manager die geïnspireerd was geraakt door een andere deelnemer uit de groep van vorig jaar en nu ook een bestuursfunctie heeft aanvaard in die ngo. Ook was er nog een filmregisseur, die naast commerciële producties belangeloos voorlichtingsfilmpjes maakt voor Nepalese ngo’s. Nooit eerder zag ik een groep met zoveel goede kleding en gadgets. Er was dan ook veel minder dan in andere landen sprake van een voetstuk-voor-de-trainer; het leek bijna op werken in Nederland.

Het mooiste voorbeeld van assertiviteit kwam toen ik de derde trainingsdag begon, op ingetogen toon omdat ik had gehoord van de aanslag op Charlie Hebdo in Parijs. Nadat ik – volgens mij – een mooie minuut had gesproken over dit verschrikkelijke voorval dat de wereld had geschokt (en dat liefde uiteindelijk zal overwinnen en zo), beet een deelnemer me toe: “Maar ik wed dat jij en de halve westerse wereld niet eens op de hoogte zijn van de bomaanslag eerder vandaag in Sanaa (Jemen), met vierendértig slachtoffers…waarom zijn westerse doden belangrijker dan andere doden?”. Toen ik op internet ging zoeken, vond ik het niet eens bij nu.nl; ik moest ervoor naar de BBC.

Kastenstelsel

Mijn co-trainer Houk Berger legde me uit dat alleen de hogere, rijkere kaste de middelen had om tradities (zoals die kasten) te doorbreken, een beetje vergelijkbaar met onze hippie-tijd. Dat waren ook kinderen uit prima functionerende, progressieve gezinnen. Wat dat betreft lijkt er een mooie verandering gaande, die heel langzaam de ongelijkheid wat laat verdwijnen. Want omgaan met iemand uit een lagere kaste, met een weduwe, met een gehandicapte, noem maar op… alles kan in Nepal een onheilsbode zijn. En de goden zijn niet mild als je te weinig offert, in een verkeerde richting om een tempel loopt, uit een beker drinkt waaruit een ander al gedronken heeft of bijvoorbeeld een ongestelde vrouw in je huis hebt gehad. Nog volop werk aan de winkel… maar gelukkig staat er een generatie op.

Houk woont al een paar jaar met haar man in Kathmandu en we zouden samen deze training verzorgen, als een testcase naar beide kanten of de samenwerking zou bevallen. Dan zouden we in Nepal onze eerste lokale trainer hebben en dan ook nog één met twintig jaar trainerservaring. Dit bleek echter geen haalbare kaart: Houk realiseerde zich, mede door deze training, midden in een persoonlijk onderzoeksproces te zitten (‘wie ben ik, wat wil ik’) en kon dan ook geen enkel commitment richting Libre doen. Jammer, want de samenwerking in de week zelf verliep prima!

Individuele oefeningen

Net als de groepen in de andere landen waar ik heb gewerkt was ook deze groep uiterst leergierig. De leerwensen varieerden van ‘in een groep met luidere stem spreken’ tot ‘wat kan ik doen als ik me erger aan een collega’. Terwijl we op dag 1 en 2 bezig waren met de belangrijkste basisvaardigheden (communicatie, coaching & instructie, conflicthantering) zagen we ook al snel de dieperliggende patronen, waardoor een bepaalde leerwens was ontstaan. Daarop besloten we om voor iedereen een persoonlijke opdracht in te bouwen, die men tussen de bedrijven door moest uitvoeren. Enkele voorbeelden:

• Meerdere mensen uit de groep noemen je over-confident. Maak een overzicht van welk gedrag ze precies bedoelen. Interview mimimaal vier mensen.
• Bedenk iets wat spannend voor je is. Zodra twee mensen bevestigen/goedkeuren dat dit een uitdaging voor je is, mag je het uitvoeren. Koppel terug wat er gebeurt als je iets wat je niet goed durft, tóch doet.
• Leid de groep. In dit geval: verzorg minimaal drie werkvormen gedurende minimaal anderhalf uur.
• Voer drie (vraag)gesprekken met andere deelnemers, waarin je je eigen mening even laat voor wat die is en zonder dat je er een debatvorm van maakt.
• Reageer zodra je het ergens niet mee eens bent of iets niet accepteert direct en helder richting minimaal drie mensen die hoog in je aanzien staan.

De jongedame die de laatste opdracht kreeg, pakte meteen haar oefenkans: ze accepteerde de opdracht niet en zei dat ze hierin haar eigen weg heus wel zou vinden en geen ondersteunende opdracht nodig had….

Deze individuele oefeningen, die dus ook deels tussen de bedrijven door werden uitgevoerd, zorgden voor een extra, verdiepende laag. Door als trainer liefdevol de vinger op de zere plek te leggen, bleken zij bereid om ‘het aan te gaan’. Het gaat te ver om hier op persoonsniveau te berichten over doorbraken en nieuwe inzichten, maar meerdere deelnemers zijn daadwerkelijk anders uit de training gekomen dan ze er in zijn gegaan.

Voor de liefhebbers van werken met de logische niveaus nog dit verhaal: één deelnemer liep emotioneel vast bij een spannend rollenspel. Alle demonen/delen/tapeloops of hoe je het ook wil noemen, deden mee. Na een paar pogingen van Houk en mij bij het helpen vinden van de juiste hulpbron, fluisterde ik hem dingen toe, met mijn armen om hem heen. Samen met wat Houk daarna zei, had hij de moed gevonden en voerde hij de oefening prachtig uit. Daarna kwam een andere deelneemster naar me toe, met een gezicht vol verwondering, alsof ze net een goocheltruc had gezien: “what did you say to him?” Ze vroeg om een gedrags-recept. Ik gaf haar een warme omhelzing van wel 6 of 7 seconden, iets wat niet echt standaard in het openbaar gedaan wordt in Nepal tussen een man en een vrouw. Om daar aan toe te voegen dat ik dát zojuist tegen de andere deelnemer had gezegd. Ze keek me aan met een compleet andere blik (namelijk van iemand die zojuist is ingevoerd in hoe de goocheltruc werkt) en zei, zonder enige ironie: ‘I get it, you talk with your belly”. Waarna ze de rest van de week amper nog gêne had en bijvoorbeeld ook haar issue met ‘te zacht praten’ had opgelost.

De Follow-up training met Nederlands tintje

Na de geslaagde week vertrokken de deelnemers weer per bus naar Kathmandu. Op zaterdag keerde ook Houk huiswaarts. Terwijl die ochtend juist de volgende Nederlandse dame arriveerde. Vorig jaar had toenmalig Libre-bestuurslid (en goede vriendin) Linda Kampert op eigen kosten de trip naar Nepal gemaakt, om ook met eigen ogen te zien hoe zo’n training in het buitenland er aan toe gaat. Ze koos er destijds voor om er niet passief bij te zitten, maar om mee te doen als deelnemer. Ondanks dat ze haar bestuurstermijn niet verlengd heeft, had ze zich toch aangemeld voor de tweedaagse follow-up training. Wederom op eigen kosten. Dus zo ontmoet je elkaar in 3 VWO en zo ben ik twee dagen haar trainer in Nepal…

Er waren in totaal zes deelnemers bij de follow-up training, ongeveer de helft van de oorspronkelijke groep. Deze twee dagen draaiden om drie zaken:
1. Vertel je verhaal, wat is de grootste verandering sinds de vijfdaagse training.
2. Leren leren: hoe is het je gelukt om deze nieuwe resultaten te bereiken.
3. Oefentijd voor nieuwe kwesties en situaties.

Vooral de verhalen waren indrukwekkend. Het lijkt soms alsof we bij Libre volop bezig zijn met vaardigheden, maar we blijken ook belangrijke support te bieden voor zelfvertrouwen, branie en creativiteit. Het mooiste verhaal was van een deelneemster die een telefoontje kreeg van een ambtenaar: “Kleinschalige ngo’s overtreden hééél veel regels, wat kan leiden tot hoge boetes of zelfs sluiting”. Gelukkig kon deze ambtenaar in een persoonlijk onderhoud wel helpen om zulke boetes te ontwijken: wanneer kon de afspraak gepland worden? De goede verstaander herkent hier de corruptie: betaal me en ik laat je met rust. Onze deelneemster zich echter goed voorbereid: ze had serieuze, zakelijke kleding aangetrokken en koekjes gekocht voor bij de thee. Om toen te vertellen: “Kijk, wij hebben een Australische donateur (helemaal waar) en dus heb ik contact gezocht met de Australische ambassadeur (grotendeels waar) en die heeft ons een belofte gedaan (wat minder waar): als wij dit jaar een boete krijgen, voorzien van een compleet overzicht met welke wetsartikelen het betreft en welke acties we moeten uitzetten om dat te verbeteren, dan nemen zij de boete eenmalig over.”. Waarop ze de ambtenaar om dat secuur uitgewerkt overzicht verzocht. De ambtenaar nam nog een koekje, complimenteerde de dame met haar goede werk voor de gehandicapte vrouwen in Kathmandu en droop af.

Daarnaast waren er inspirerende verhalen over bijvoorbeeld het aanspreken van de baas, je luiheid overwinnen, stoppen op het juiste moment, over hoe je erop kunt vertrouwen dat mensen zich op den duur bij je zullen aansluiten en dat gul zijn niet beperkt hoeft te blijven tot je ngo-werk. Daarmee was ook de follow-up-training een geslaagde happening.

Buiten alle fijne ontmoetingen, de schitterende trainingsplek, zonnestralen-in-januari en kennismaking met een fijne cultuur, zijn het vooral de poppetjes in de ogen die ervoor zorgen dat ik híer mijn leven aan wil wijden. Al deze deelnemers maken voor vele mensen om hen heen dagelijks het verschil. Dus blijf ik me inspannen om voor deze leiders het verschil te maken.

Let’s be the change we want to see in the world.

Namasté,

Erik