Verslag groep 83 Nepal

Pokhara, Nepal
Groep 83: 19-22 november 2015

Door Raymond van Driel

Een wat andere training dan anders

In april van dit jaar hebben in Nepal zware aardbevingen plaatsgevonden, gevolgd door vele naschokken. Deze hebben de Nepalese samenleving behoorlijk ontwricht. Van betrokkenen bij de organisatie ‘Children Nepal’ in Nederland hoorde ik dat veel Nepalezen door deze bevingen en naschokken getraumatiseerd zijn geraakt. Mensen hebben destijds maanden uit angst nog buiten geslapen en hielden om beurten ’s nachts de wacht, teneinde anderen op tijd wakker te kunnen maken. Samen met Inge, de Projectcoördinator buitenland van Libre, besprak ik de mogelijkheden om daaraan ons steentje bij te dragen. We besloten in Nepal een wat andere training dan gebruikelijk te organiseren: een train-de-trainer over traumaverwerking. En zo geschiedde…

Behelpen

Na een aantal maanden van voorbereiding vertrek ik half november richting Nepal, voor een 4-daagse ‘Training of Trainers – Applied Improvisation for Trauma relief. Nepal is een ontwikkelingsland, met een overheid die minder goed functioneert. De wegen zijn grotendeels onverhard, de elektriciteit valt de helft van de tijd uit en een warme douche is een luxe. Daarnaast is er ten tijde van de training al wekenlang een economische blokkade tussen India en Nepal aan de gang. Hierdoor zijn brandstof, onmisbaar voor bijvoorbeeld vervoer en het bereiden van maaltijden, en sommige belangrijke levensmiddelen zeer schaars. Koken wordt veelal gedaan op houtvuurtjes met uit het bos gesprokkeld hout en het toerisme is tot een jammerlijk dieptepunt gedaald.

Bikalpa Training Center

Op dinsdag kom ik aan in Pokhara, vanaf Kathmandu 25 minuten vliegen richting westen. Ondanks het gebrek aan brandstoffen en levensmiddelen, zijn de faciliteiten goed verzorgd door Ram Chandra Poudel en zijn zoon, Achyut, beiden werkzaam bij Bikalpa Training Center: er is een schone zaal met voldoende stoelen en voldoende licht van buitenaf om geen kunstlicht nodig te hebben. Ram Chandra is directeur van Children Nepal, en toont zich een sympathieke en vaardige manager en trainer. Tijdens de training zal hij waar nodig vertalen van het Engels naar het Nepalees. Achyut faciliteert veel van de training en zal helpen waar hij kan. Hij hangt zelfs papiertjes in de lage deuropeningen zodat ik, als lange Nederlander, mijn hoofd niet stoot.

Toegepaste improvisatie

Als handvat voor de training gebruiken we de zogenaamde Toegepaste Improvisatie als methodiek. Een improvisatie-acteur speelt ongepland en ter plekke scenes voor een publiek. Hij/zij presteert onder druk en werkt tegelijkertijd zeer goed samen met zijn medespelers. Dit doet hij door een zeer constructieve, open en flexibele mindset, waardoor hij in staat is op een effectieve manier met ongeplande situaties om te gaan. De methodiek heeft in de afgelopen decennia honderden zeer bruikbare oefeningen opgeleverd, die de benodigde vaardigheden en mindset trainen en versterken. Momenteel wordt Toegepaste Improvisatie gebruikt in de helft van de top MBA-scholen in de wereld en daarnaast voor trainingen in de Filippijnen, Indonesië, New Orleans en Ghana op het gebied van Trauma Relief en Disaster Preparedness.

Divers niveau

Oorspronkelijk was het de bedoeling trainers uit verschillende delen van Nepal mee te laten doen met de training. Door het uitgevallen transport was dat helaas niet mogelijk. Gelukkig bleken er in de nabije omgeving veel trainers enthousiast te zijn om mee te doen; we starten dan ook met een groep van 18 deelnemers. Door de economische blokkades hebben we echter niet helemaal de mensen in de groep die we op het oog hadden, en verschilt het niveau nogal: van een oudere Nepalees uit Kathmandu die in hoog in de overheid bij de onderwijsraad heeft gezeten tot en met een zuster die nog weinig trainingservaring heeft, maar binnenkort voor Children Nepal als trainer wordt ingezet voor traumaverwerking. De meeste deelnemers zijn trainers en hebben veel ervaring in counselling.

Van 1-0 achter naar een open en losse sfeer

Na een uitgebreide voorbereiding met Ram Chandra op woensdag, begint de training donderdagochtend met een uitgebreide ceremonie, waarbij onder meer voorzitters van plaatselijke Rotary clubs (zeer belangrijk in Nepal) en enkele directeuren van plaatselijke organisaties present zijn. Ik krijg maar liefst 10 minuten de tijd om de cursusdoelen en methodiek uit te leggen. Een zeer serieuze start en qua groepssfeer 1-0 achter. Door de noodzakelijke vertaling is de snelheid ook trager dan gebruikelijk.

Termen als spontaniteit, authenticiteit, intuïtie en improvisatie zijn belangrijk in de training. Frappant is, dat hier in het Nepalees geen woorden voor zijn. Na een paar dagen concludeer ik dat dat eigenlijk ook niet nodig lijkt: op dit gebied lijken wij als nuchtere en gereserveerde Europeanen nog behoorlijk wat van hen te kunnen leren.

Na een korte pauze gaan we, heel voorzichtig en stapje voor stapje, met de groep aan de slag. Na een introductie van werkwijze en gedachtengoed, een aantal veilige naamspelletjes en hier en daar wat anekdotes, komen de deelnemers los genoeg om met meer interactiviteit de individuele leerdoelen naar boven te halen. Na een paar uur is er een zeer plezierige, open en losse sfeer ontstaan, waarin veel gelachen wordt en de groepssfeer van de ochtend nauwelijks meer voor te stellen is.

Theater

Gedurende de vier dagen wordt de groep steeds hechter en opener. De dagen vliegen voorbij en keer op keer zijn de gedeelde verhalen intens om te horen en soms moeilijk van me af te zetten. Het is een prettige afwisseling van storytelling, vaardigheidsoefeningen en nabesprekingen richting de werkpraktijk. Als klap op de vuurpijl organiseren we daarnaast op de zaterdags een improvisatie-theatervoorstelling voor vrienden en familie van de groep. De deelnemers zijn daarbij verbaasd over hun eigen improvisatiekunsten. Op zondagochtend wordt de groep ineens verrast door een spontaan dansoptreden van een van de deelnemers, die ook professioneel danser blijkt te zijn.

Positief in plaats van negatief

Tijdens de training zijn er diverse ontroerende momenten die me nog lang bij zullen blijven. Zo doen we een oefening die een chaotische situatie creëert, zodat improvisatievaardigheden geoefend kunnen worden. Bij de nabespreking vertelt een van de oudere deelnemers dat dit voor hem precies dezelfde situatie was als bij een aardbeving; iedereen bezig met zichzelf, veel initiatieven die niet beantwoord worden, veel energie, geen overzicht, veel onzekerheid, et cetera. Het grote verschil is dat tijdens de aardbeving de emoties negatief waren en nu, tijdens de oefening, positief. Dit resulteert in een tijdlang discussiëren, oefenen, reflecteren en uiteindelijk deelnemers die na afloop spontaan aangeven ‘klaar’ te zijn voor de volgende aardbeving! Wat een verschil met de verhalen en mijn ervaring aan het begin van de training, toen ik op een avond met een jongeman aan het praten was en ineens het licht (weer) uitviel. Hij werd ineens paniekerig en ik kon hem maar met moeite kalmeren.

We gaan ook veelvuldig terug naar de werkpraktijk van de deelnemers: hun werk met getraumatiseerde mensen en hoe zij daarmee omgaan. De mindset van een impro-acteur (positief, open, alert, verbindend, speels) ten opzicht van die van getraumatiseerde mensen is hier waardevol als contrast. We doen diverse rollenspellen waarin de deelnemers de kans krijgen de geleerde oefeningen in te zetten. Zo leren ze om hun eigen deelnemers meer te prikkelen en uit te dagen, waardoor ze meer kunnen bereiken.

Zelfvertrouwen, positiviteit en inzichten

Wat een ontzettend mooie dagen waren dit. Het gaf veel voldoening om gedurende het verloop van de training steeds beter te merken dat de kwartjes vielen en dat de deelnemers het geleerde steeds meer konden plaatsen in hun werkpraktijk. Nepalezen zijn per definitie vriendelijk, amicaal, broederlijk, flexibel en accepterend. De situatie waarin zij zich momenteel in bevinden, is uitdagend en hardnekkig, maar ik hoop en denk dat we hen door deze training iets meer zelfvertrouwen hebben kunnen geven, een dosis positiviteit en inzichten om hun doelgroepen beter te kunnen helpen.