Verslag groep 93 Vietnam en follow-up groep 72

Hanoi, Vietnam

Trainingsdata: 30 mrt-3 april 2016 
Follow-up 72.1: 26-27 maart 2016

door Miloushka Kronstadt

Na één jaar was ik de gelukkige die de Follow-up training en de nieuwe 5-daagse training in Vietnam zou geven. Ik was erg benieuwd naar wat de oud deelnemers in de praktijk gedaan hebben met de ervaringen uit de training.

Over Vietnam

Vietnam is een socialistisch land, waar sinds de grondwetwijziging van 1980 godsdienstvrijheid heerst en burgers elke religie mogen aanhangen. De meerderheid van Vietnamezen is boeddhist, met een sterke nadruk op voorouderverering. Maar ook andere overleden familieleden worden nog herdacht. Van oorsprong zijn Vietnamezen confucianistisch. Confucianisme is geen echte religie, maar meer een serie leefregels. Deze leefregels zijn geïntroduceerd door de Chinese geleerde Confucius. Het Confucianisme gaat over ‘juist’ te leven, waarin respect, menselijkheid en trouw belangrijke peilers zijn. Slechts kleine minderheden zijn katholiek, moslim of aanhangers van andere religies.

Vietnam telt ruim 93 miljoen mensen. Zo’n 78% van de bevolking woont op het platteland en is werkzaam in de rijstgebieden. De grootste steden zijn Saigon, Hanoi en Haiphong met respectievelijk 6 miljoen, 3,8 miljoen en 1,4 miljoen inwoners. Volgens het Ontwikkelingsprogramma van de Verenigde Naties leeft in Vietnam 28,9% van de bevolking onder de armoedegrens.

Grote veranderingen in Hanoi

Dat Hanoi veranderd zou zijn zo’n acht jaar nadat ik er voor het eerst was, had ik vorig jaar wel verwacht. Maar dat er na één jaar in het rustige stukje van de stad waar ik vorig jaar zat en nu ook weer verblijf, zoveel meer minisupermarkten, cafeetjes met koffie, thee en fruitsmooties, karaoke- tenten, fastfood lookalikes en mega shoping-malls waren, kwam voor mij als een grote verrassing. Een vreemde, opvallende tegenstelling is ook dat ik dit jaar veel leegstaande panden in de shoping-mall zie. Gelukkig zijn de mensen nog steeds uiterst vriendelijk en maak ik makkelijk nieuwe contacten. Tegelijkertijd ben ik blij de vertrouwde gezichten van de deelnemers van de groep van vorig jaar terug te zien.

De Follow-up groep: jonge high potentionals

Ik start mijn verblijf met de follow-up training. Ook voor de deelnemers van deze groep is er in een jaar veel veranderd. Een aantal deelnemers zijn verhuisd of hebben de kans gegrepen om verder in het buitenland te studeren. Een deelneemster geeft aan dat ze in haar nieuwe baan veel heeft gehad aan de training. Haar is namelijk gevraagd om tijdens de afwezigheid van haar leidinggevende zijn functie over te nemen. Vóór de Libretraining had ze een zachte stem en een onzeker voorkomen. Tijdens de 5-daagse zag ik haar al groeien. Haar collega’s zeiden tegen haar: “Jij op die functie, dat kan niet! Daar hoort een man of een zeer stevige vrouw te zitten.” Ze heeft zich door deze uitingen niet uit het veld laten slaan, en heeft het ‘denken in mogelijkheden’ regelmatig toegepast. Ze heeft de vervanging naar grote tevredenheid volbracht. Hiermee is deze weg in de toekomst misschien wel voor meer vrouwen geopend. In haar gemeenschapsorganisatie is ze ook doortastender geworden, wat de projecten ten goede komt.

Buiten mijn comfortzone?

Een van de eerste oefeningen is om met een groepje langs A4’tjes met trainingsonderdelen van de 5- daagse training van vorig jaar te lopen. Daarbij moeten de deelnemers elkaar te vertellen wat ze er nog van weten en wat ze eraan gehad hebben. “Miloushka, we missen een A4’tje met ‘out of the comfortzone,’ dat heeft ons geholpen om tot creatieve oplossingen te komen”, zeggen ze. En niet alleen dat: het heeft hen ook geholpen om te durven en door te zetten, hoe eng dat soms ook voelt.
Op beide trainingsdagen word ik tijdens de lunch door de oud-deelnemers uitgedaagd om uit míjn comfortzone te komen, met het Vietnamese eten. Bijvoorbeeld om de delicatesse ‘half egg, half duck’ te proberen. De officiële naam is balut-ei. Een balut-ei is een bevrucht eendenei met een bijna volledig ontwikkeld embryo, dat wordt gekookt. Ik herken het ei van reis programma’s op TV waarbij de presentatoren het niet doorgeslikt kregen, en bedenk bij mezelf: ‘het is kip met ei’, om zo de mentale barrière te slechten. Tot ieders verbazing lukt dat, en eet ik mijn balut-ei op. Maar of ik het zelf nog een keer zal bestellen? Uhm… niet bewust in ieder geval. Wanneer ik een dag later de verse tempeh met een sterke garnalen-dipsaus zelfs lekker vind, besluiten ze dat ik, zonder het te weten, wel half-Vietnamees moet zijn. Achteraf denk ik dat vorig jaar mijn leeftijd en status als trainer er waarschijnlijk voor gezorgd hebben dat ik deze uitdagende proeverij ben misgelopen. Ze moesten waarschijnlijk nog aan mij wennen, en wisten niet dat ik stiekem wel van dit soort uitdagingen hou.

Een nieuwe groep voor de 5-daagse

Nadat Huan, de Lokale Projectcoördinator, mij heeft geïntroduceerd, zeg ik ook deze keer in mijn beste Vietnamees: “Goedemorgen allemaal, welkom!” Maar nu kijken de deelnemers mij met gefronste wenkbrauwen aan: “Wat zegt u? Spreekt u nu Nederlands?” Ik houd stug vol en uiteindelijk kunnen ze het onder veel gelach ontcijferen. Het ijs is meteen gebroken.
Elk persoon is anders en elke groep is anders, dat blijkt maar weer tijdens deze training. In tegenstelling tot de vorige keer is er een grotere voorkeur om op stoelen te zitten in plaats van op de grond. Wanneer ik later in de training vertel dat mij dat opviel, blijkt dat de weeromstandigheden dit nu minder toelaten. Ik ben hier dit jaar een maand eerder dan de vorige keer, en nu is het nog veel vochtiger. Ook het middagdutje hoeft deze keer niet.
Na het middageten wordt vooral gebruikt om te werken en te bellen, bijvoorbeeld om vragen te beantwoorden van de medewerkers van de deelnemende gemeenschapsorganisaties en zaken te regelen als het nakijken van subsidieaanvragen voordat ze ingeleverd zouden worden.
Eén gemeenschappelijk doel van de jongere deelnemers is dat ze willen leren om ouderen in hun organisatie te overtuigen. Ze geven aan dat ze moeite hebben om hun ideeën en meningen met ouderen te delen en geaccepteerd te krijgen. Tegelijkertijd hebben de ouderen in de groep behoefte te ontdekken hoe ze de jongere vrijwilligers meer kunnen betrekken en ze zelfstandig leren werken. Ik denk: ‘mooi, dat kunnen ze goed tijdens de 5-daagse op elkaar oefenen en zo ontdekken wat wel en wat niet werkt.’ Maar zo simpel blijkt het niet te liggen…

Ogenschijnlijk ongedwongen praatje

In Vietnam lijkt men op het eerste gezicht nogal ongedwongen met elkaar om te gaan, maar schijn bedriegt. Vaak stellen Vietnamezen elkaar, maar ook buitenlander, schijnbare beleefdheidsvragen waarmee men intussen probeert om gezinssituatie, financiële gesteldheid, afkomst en uiteindelijk rangorde te bepalen. Die rangorde is belangrijk om het gepaste gedrag ten opzichte van die ander vast te stellen. Zo dienen jongeren zich met respect ten opzichte van ouderen te gedragen. Hetzelfde geldt voor vrouwen ten opzichte van mannen, leerlingen ten opzichte van leraren en in het algemeen voor lager geplaatsten ten opzichte van hoger geplaatsten.

Dit fenomeen is goed merkbaar in deze groep. Tijdens opdrachten in subgroepen zoekt iedereen een gelijke op met wie ze ijverig aan de slag gaan. Het presenteren laat men over aan de oudere of hogergeplaatste deelnemer; zelfs wanneer het tot hun eigen leerdoel betreft pakken ze de kansen niet. Ik haal dus allerlei dingen uit de kast die eerder bij een Libretraining in Rwanda, waar dit ook speelde, wel werkten, maar nu komt er –ogenschijnlijk- geen beweging in.

Vermenigvuldigen door te delen

Die nacht bedenk ik dat dit iets anders van mij vraagt, en de derde ochtend zie ik een kans om het tij te keren. Onder het motto ‘vragende mensen zijn te helpen’, vraag ik een oudere, hooggeplaatste deelnemer om mij te helpen met deze kwestie. Later komen ook de drie andere oudere deelnemers de trainingsruimte binnen, die we deelgenoot maken van het plan. De opzet is simpel: wanneer ik vraag om iets te presenteren, dan nemen de ‘de oude, ervaren personen’ niet het voortouw, maar geven ze de anderen (de jongeren) een kans, met name wanneer het onderwerp raakt aan ervaring/ comfortzone. Is dat niet het geval, moet men zelf de kans nemen om te oefenen. Verder voeg ik een trainingsvormen als ‘speeddaten’ toe. Daarbij gaat het erom elkaar van informatie te voorzien die voor de ander van nut kan zijn in diens gemeenschapsorganisatie. Het kan zijn dat je de ander met je eigen ervaring verder helpt. Het kan ook door je speeddatepartner met anderen uit je netwerk in contact te brengen. De speeddatepartner ontvangt de suggesties en neemt het zo aan dat de ander gemotiveerd raakt om meer te geven. Het is goed te zien hoe ideeën en telefoonnummers worden uitgewisseld. En fijn om te horen dat tijdens een van de andere oefeningen een oudere deelnemer een zeer bescheiden jonge vrouw, die cum-laude is afgestudeerd, heeft gecomplimenteerd met de prestigieuze prijs die ze onlangs met haar ngo heeft gewonnen. Het onderlinge delen en vertrouwen zie ik groeien; zelfs tijdens de pauzes mixen de eetgroepjes zich.

Rusteloze nachten

Op een gegeven moment vertelt een van de oudere deelneemsters dat ze een rusteloze nacht heeft gehad na de feedback van een jongere deelnemer. Het heeft haar een inzicht opgeleverd over een vraagstuk dat ze tijdens de training meermalen op tafel heeft gelegd en waar ze al tijden tegenaan liep. Ze ervaarde vaak weerstand van haar (jongere) ngo-medewerker, bijvoorbeeld bij het introduceren van werkmethodes die helpen deadlines beter te halen. De feedback van de deelnemer over hoe hij haar ervaarde -koud aan de buitenkant en warm aan de binnenkant-, heeft haar aan het denken gezet. Vervolgens zien we een mooie, wat streng en afstandelijk ogende vrouw veranderen in een mooie, charismatische vrouw. Wat haar meteen krachtiger maakt, want nu heeft ze een breder pallet waar ze uit kan kiezen bij het aansturen van anderen. Ik complimenteer beide deelnemers met deze (voor beiden) dappere ontwikkeling, en lig die avond met een brede glimlach in bed! Want ik realiseer me dat Vietnamezen in het algemeen conflicten het liefst uit de weg gaan en koste wat kost proberen onenigheid te voorkomen. Onenigheid leidt namelijk tot verstoring van harmonie en verlies van waardigheid. In dat licht bezien is het knap van de jongere dat hij feedback heeft kunnen geven die zacht genoeg is om te kunnen worden ontvangen en krachtig genoeg om de ander uit haar comfortzone te halen haar en naar de leerzone kan brengen, zonder door te schieten naar de paniekzone.

‘She gave me the courage to believe in myself’

Na afloop van de trainingen blijkt dat ik, ondanks de onzekerheid over hoe mijn Antilliaanse temperament in Vietnam zou vallen, een oud-deelnemer heb geïnspireerd om zichzelf te kunnen zijn. Zo schrijft hij in zijn blog*:
‘She gave me the courage to believe in myself and showing who I truly am to the world. Take of the burden to be perfect in other’s eyes and proudly being myself. Embrace the perfection as well as the imperfection, without either of those parts I will not be myself at all. I understand that I still can be a good person, an enthusiastic leader by bring out my my values with the intension to inspire people.’

Cảm ơn, dank !

Ik neem deze ervaringen voor altijd mee in mijn hart.
Miloushka Kronstadt

*Voor wie de volledige tekst van de blog wil lezen: klik hier voor Miloushka’s blog